Covid 19 – koronavirüs kaynaklı kısa çalışma ödeneği ve başvurucu süreci, son günlerin en çok merak edilen konularının başında geliyor. Covid 19 sebebiyle son zamanlarda bireysel yaşantımızda olduğu gibi, çalışma hayatımızda da radikal değişikliklere gitmek zorunda kaldık. Çoğu iş yeri kepenk kapatmamak ve hayatta kalmak adına hızlı uygulanabilir çözümler aramaya başladı.
Bu noktada devletin sağladığı kısa çalışma ödeneği çoğu işletme için umut verici bir gelişme oldu. 2020 Mart ayında, dünyanın birçok ülkesinin yanı sıra ülkemizde de görülmeye başlanan koronavirüsün yaşam şartlarımızı değiştirdiği bu süreçte, her ülkenin yaptığı gibi Türkiye de ekonomik istikrarın sağlanması ve istihdamın sürekliliği adına son günlerde bir takım önlem ve teşvik kararları aldı.
Bu önlemler sonucunda sıkça duymaya başladığımız istihdamın korunması, işsizlik maaşı gibi kavramların yanına bir de “kısa çalışma ödeneği” kavramını eklemiş olduk. Idenfit olarak yazımızda, bu zorlayıcı sebep dolayısıyla hangi işletmelerin bu teşvikten yararlanabileceğini, kimlerin kısa çalışma ödeneği alabileceğini, başvuru sürecini, ödemeleri ve Covid 19 salgını süresince teşvik kapsamındaki işletmelerin hukuki haklarının neler olduğundan bahsetmek istedik.
Kısa Çalışma Ödeneği Nedir?
Kısa çalışma teşvik uygulaması, işsizlik sigortası fonu kapsamında, iş gücü sürekliliğinin korunmasına ve kitlesel işsizliğin önlenmesine yönelik bir uygulamadır. Kısa çalışma, genel ekonomik kriz, sektör bazında kriz ve bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerin varlığı halinde çalışma süresinin azaltılması anlamına gelmektedir. Bunun yanında işin veya çalışmanın tamamen durdurulması olarak da tanımlanmaktadır.
Kısa çalışma ödeneği uygulaması ise yukarıda sayılan olumsuz ve zorlayıcı sebepler dolayısıyla işyerinde sigortası olanlara çalışamadıkları süre için 3 ayı geçirmemek koşuluyla gelir desteği sağlanmasıdır. Hafta bazında çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması ya da süreklilik aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen, en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde uygulanır.
Kısa Çalışma Ödeneği Başvuru Süreci
İşverenlerin başvurularının hızlı bir şekilde sonuçlanması için Covid 19 salgınından olumsuz şekilde etkilendiklerine dair kanıt niteliğindeki belgeleri başvuruya eklemeleri çok önemlidir. İŞKUR gerekli görürse işverenle iletişime geçerek ek belgeler isteyebilecektir. İşverenlere başvurularının alınıp alınmadığı yine aynı şekilde en kısa sürede bildirilecek ve başvurular uygunluk tespit çalışmaları için Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilecektir.
Başvuru süreci, SGK iş yeri dosyasıyla, iş yerinizin bağlı bulunduğu İŞKUR’a e-posta yoluyla başlatılır. Başvuru sırasında, iş yerinizin faaliyeti tamamen durdurup durmadığı ya da kısmi çalışma uygulayıp uygulamadığını belirten başvuru formu doldurulmalıdır. Belirlenen personel listesi ve kanıtlayıcı belgelerle kaşeli ve imzalı olacak şekilde e- mailin ekine eklenmesi gerekmektedir.
Kısa Çalışma Ödeneğinden Kimler Faydalanabilir?
Yaşamakta olduğumuz Covid 19 salgını zorlayıcı sebep olarak değerlendirilmekte ve kanun bu durumdan etkilenen tüm iş yerlerinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanmasına hak sağlamaktadır. Ayrıca kısa çalışma ödeneğine, SGK prim borcu veya vergi borcu olan işletmeler de olmak üzere, tüm şirketler başvurabilir. 19 Mart 2020 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
Kısa çalışma ödeneğinden faydalanmak için işletmeler geçmişe dönük bir tarihle de başvurularını yapabilirler. Covid- 19 salgını nedeniyle kısa çalışma teşviği talep eden işveren; kanıtlarıyla birlikte Kısa Çalışma Talep Formu ile Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesini bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, e-mail göndererek kısa çalışma teşviği için başvurusunu yapabilir.
Kısa Çalışma Ödeneği Hukuki Koşulları
Bu uygulamanın hukuki boyutlarına baktığımızda, Covid-19 salgını dikkate alınarak kısa çalışma ödeneğine dair uygulama koşulları güncellenmiş ve koşullara önemli kolaylıklar getirilmiştir. 4447 sayılı kanuna ek geçici 23. maddeye göre, 30 Haziran 2020’ye kadar geçerli olmak üzere, Covid-19 salgınının zorlayıcı sebep olması dolayısıyla kanunen kısa çalışma teşviği uygulanabilecektir. Güncellenen kanunun temel maddelerine baktığımızda,
- Kısa çalışma ödeneğine çalışanlar başvuramaz, onların adına başvuruyu işverenler gerçekleştirir.
- Adına başvuru yapılan işçilerin son 60 gün içinde kesintisiz çalışmış olması ve son üç yıl içinde adına en az 450 gün prim ödemiş olması gerekmektedir.
- Kısa çalışma ödeneğinden Covid 19 nedeniyle yararlanabilmek için kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler hariç olmak kaydıyla işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekir.
- Kısa çalışma başvurularının sonucu, başvuru tarihinden başlayarak 60 gün içinde işverene bildirilecektir.
- Covid 19 ile ilgili olmayan kısa çalışma başvurularında sigortalılar için 120 gün ve 600 gün prim ödeme şartları geçerli olacaktır.
- Yapılan değişiklikler ve güncellemeler 30/06/2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere yalnızca Covid 19 kaynaklı kısa çalışma başvuruları için geçerlidir.
- Pandemi sürecinden etkilenen işyerlerinden 30/6/2020 tarihine kadar kısa çalışma başvurusunda bulunmuş ve bu uygulamadan yararlanmış olan işyerlerinde kısa çalışma süresinin Cumhurbaşkanının tensipleriyle 2 ay süreyle 28/02/2021 tarihine kadar uzatılmıştır.
- Cumhurbaşkanının başvuru sürelerini değiştirip uzatabilme hakkı saklıdır.
Kısa çalışma ödeneğinde uzatma kararı: 2811 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’yla 22 Mayıs 2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun geçici 10’uncu maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında belirtilen sürenin 17 Ağustos 2020 tarihinden itibaren 1 ay uzatılmasına, mezkür kanunun geçici 10’uncu maddesinin dördüncü fıkrası gereğince karar verilmiştir.
Kısa Çalışma Ödeneği Sorgulama ve Başvuru Sonuçlanması
İşverenin sunduğu belge ve iş müfettişleri incelemelerinin ardından sonucu İşkur, işverene bildirir. Sonuçlar, elektronik postayla talep gönderilen adrese gönderilir. İşveren de bu sonucu işçilere ilan eder, varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirir. İlanla duyuru yapılamadığında, kısa çalışma uygulanan işçilere yazılı gönderilir. Talebi uygun bulunan işveren, kurumca bildirilen sürede Kısa Çalışma Bildirim Listesini göndermelidir.
Kısa Çalışma Ödeneği Nasıl Hesaplanır?
- Günlük kısa çalışma ödeneği, sigortalı bireyin son oniki aylık prime dayanan kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu yöntemle hesaplanan ödenek miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.
- Kısa çalışma ödeneği, iş yerinde belirlenen haftalık çalışılma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan zamanlar için, işçinin kendisine, aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank vasıtasıyla yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne almaya Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkili kılınmıştır.
- Kısa çalışma uygulanan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine dair ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan zamanla orantılı olarak işveren ve kurum tarafından ödenir.
Kısa Çalışma Ödeneği Uygulama Süresi Ne Kadardır?
- Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışma uygulanan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir.
- Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde uygulanacağı zaman aralığına işyerinin kendi koşulları ve işin niteliği dikkate alınarak işveren karar verir.
- KÇÖ teşvik süresi üç ayı aşmamak koşuluyla kısa çalışma süresi kadardır.
- Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma uygulanması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24. maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40. maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu bir haftalık zaman içinde ücret ve prim sorumlulukları işveren üzerindedir.
Kısa Çalışmanın Beklenen Süreden Önce Sona Ermesi
Kısa çalışma uygulaması devam ederken, işletmelerin normal şartlara geçiş ve faaliyetlere başlama kararı alması halinde durumu kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve çalışanlara/işçilere altı işgünü öncesinde yazılı olarak bildirmesi zorunludur.
Bildirim yazılan tarih itibariyle kısa çalışma sonlanır. Geç bildirimler dolayısıyla oluşan yersiz ödemeler, yasal faizle birlikte işverenden alınır.
Kaynak : İşkur