Belbin, 1981 yılında Dr. Meredith Belbin tarafından geliştirilen iş yerindeki davranışları inceleyen davranış envanteridir. Dr. Meredith Belbin ve ekibi tarafından geliştirilen Belbin Takım Rolleri Teorisi birçok takımın incelenmesi ve farklılıklarının kaynağının saptanmasıyla geliştirilmiştir. Belbin davranış envanteri, uzun süredir ülkemizde dahil olmak üzere birçok ülkede eğitim planlarına dahil edilen ve ekip üyeleri hakkında önemli veriler sağlayan bir sistemdir. Günümüzde de performans değerlendirme, organizasyonel beceri, 360 derece değerlendirme ve takım eğitimlerinde sıklıkla kullanılır. Peki, Belbin davranış rolleri teorisi nasıl ortaya çıkmıştır?
Belbin Takım Rolleri Teorisi Nasıl Ortaya Çıktı?
Tüm ekip üyelerinin takım başarısını sağlama ve başkalarıyla ilişkisini temsil eden bir takım rolleri teorisi olan sistemin gelişim aşamasında Dr. Belbin ve arkadaşları tarafından birçok takım incelenmiştir. Takımların bazılarında sorunsuz bir çalışma sürdürülürken bazı takımlarda çatışmalardan kaynaklı başarısızlık görülmesi araştırmaya başlanmasının temel nedenidir. Henley Management College’de yürütülen çalışmalarda takım içerisindeki dinamikleri gözlemleyerek çeşitli psikometrik testler uygulandı ve kişilik ve davranışın takımlar üzerindeki etkileri araştırıldı. Araştırmalar sonucunda ekip üyelerinin tamamının birbiriyle olan ilişkisini karakterize eden bir davranış modeli olduğu belirlendi. Tüm ekip üyelerinin büyük çoğunlukla belirli takım rollerine uygun davranışlar sergilediği ve bunun kişinin karakterinin doğal bir yansıması olduğu saptandı.
Belbin Takım Rolleri Teorisinin Avantajları Nelerdir?
Belbin teorisi iş yerinde gözlemlenebilen davranışları inceleyerek kişilerin güçlü ve zayıf yönlerini tespit etmesine olanak sağlar. Bireysel değerlendirmeye ek olarak insan kaynakları profesyonelleri ve yöneticilerin ekip üyelerini gözlemlemesine olanak sağlar. Takımların davranış kültürünün belirlenmesi ve performanslarını etkin şekilde arttırmasına imkân tanır. 360 derece değerlendirme, işe alım, şirket kültürünün belirlenmesi, kariyer geliştirme, işbirliği ve etkin takımlar geliştirme ve çatışma yönetimi gibi birçok alanda Belbin takım rolleri teorisinden faydalanılabilmektedir.
Belbin’in Dokuz Rollü Takım Teorisinde Belirlenen Roller Nelerdir?
Mucit: Geleneksel çalışma modellerine mesafeli yaklaşan mucitlerin hayal güçleri çok yüksektir ve ekiplerin yaratıcılık ihtiyaçlarını karşılarlar. Ekipten uzak çalışmaya daha meyillidirler ve eleştirilere, övgülere karşı hassastırlar.
Girişken: Ekiplerin en dışadönük üyeleri olan girişkenler yeni kaynak ve iletişim ağları bulmak konusunda çok başarılıdır. Coşku ve heyecanları desteklenmediğinde motivasyonlarını hızla kaybederler.
Değerlendirici: Eleştirel düşünme yeteneği yüksek olan ve olayların, fikirlerin artı eksi yönlerini detaylı şekilde değerlendiren değerlendiriciler genellikle çok düşünür yavaş hareket ederler.
Koordinatörler: Ekibin hedeflerine ulaşmasında destek sağlayan, saygı duyulan ve ekibin yeteneklerinin keşfedilmesinde hayati öneme sahip olan kişilerdir.
Şekillendirici: Enerjisi yüksek ve yönlendirme kabiliyeti güçlü olan şekillendiriciler problem çözme, liderlik etme konularında başarılı ve genelde rekabetçi yapıdadırlar.
Uygulayıcılar: Pratik, sağduyulu ve çalışkan yapıda olan uygulayıcıların ekip sadakati yüksektir ve karakter analizleri başarılıdır.
Takım Oyuncusu: Takım oyuncuları ekiplerin desteklenmesi ve değişimlere adapte olmasında önemli bir role sahiptir. Diplomatik yapıda olan takım oyuncuları genellikle ekiplerin en sevilen üyeleri arasında yer alır.
Bitiriciler: Detayların takibinde oldukça etkili olan bitiriciler genellikle içe kapanık yapıdadır. Kendi işlerini kendileri sürdürmeyi ve tamamlamayı tercih ederler.
Uzmanlar: Teknik beceri konusunda yetkin olan uzmanlar kendi konularına karşı yoğun ilgi duyarken farklı konularda ilgisiz kalabilirler. Birinci sınıf uzmanlık yeteneğine sahip olan az sayıda kişi bulunur.