Gece çalışması, genellikle vardiyalı çalışma sistemine sahip işyerlerinde yaygın olarak görülen bir uygulamadır. Ancak, bazı durumlarda işin niteliği sebebiyle gece çalışması diğer işyerlerinde de ortaya çıkar. Bu çalışma düzeninin, insan sağlığı üzerinde önemli etkileri olduğu bilinmektedir. Ülkemizde, gece mesaisine ilişkin sıkı yasal düzenlemeler mevcuttur. Öyle ki bu düzenlemeler işverenlerin ve işçilerin haklarını korumayı amaçlar. Gece çalışmasına ilişkin yasal düzenlemeler, işverenlerin ve işçilerin haklarını belirlemekte ve korumaktadır. Bu düzenlemelere uymayan işverenler ciddi yaptırımlarla karşılaşabilirler. Sayfanın devamında gece çalışması hakkında aklınıza takılan tüm detaylara yanıt bulabilirsiniz.
Gece Çalışması Nedir?
Günümüzde, iş dünyasında faaliyet gösteren birçok işyeri, günün yirmi dört saati kesintisiz çalışma gerektirmeyen işlerde gece çalışması uygulamasına ihtiyaç duymamaktadır. Ancak, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 69. Maddesi, gece çalışmasının belirli şartlarda yapılabileceğine ve işletmelerde gece çalışmasının ekonomik zorunluluk bulunmadığı durumlarda yasaklanabileceğine dikkat çekmektedir.
Gece çalışması, İş Kanunu’na göre en geç 20:00’de başlayıp en erken 06:00’da sona eren ve en fazla 11 saat süren bir dönemi ifade etmektedir. Bu nedenle, genellikle gece dönemi olarak kabul edilen zaman dilimi 20:00-06:00 saatleri arasındadır. İşçinin çalışmasının yarısından fazlasının bu zaman dilimine denk gelmesi durumunda, tüm çalışması gece mesaisi olarak kabul edilir.
Gece Çalışması Süresinin Yasal Sınırı Nedir?
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 69. maddesi gereğince, zorunluluk olmadıkça gece nesaisi yapılamaz. Bu hüküm, işletmenin gece çalışmasının ekonomik zorunluluğu olup olmadığını dikkate alır. Ekonomik zorunluluğun bulunmadığı işletmelerde, işçilerin gece çalışmasını yasaklayan yönetmelikler çıkarır. Dolayısıyla, işverenlerin, gece çalışması süresini ve koşullarını dikkate alarak işçi haklarını korumaları önemlidir. Gece çalışması süresi, işverenin faaliyet gösterdiği sektöre ve işin doğasına bağlı olarak farklılık gösterir. Ancak, işçilerin gece çalışması süresi genellikle 7,5 saat ile sınırlıdır.
Ne Sıklıkla Gece Mesaisi Yapılır?
Gece çalışması, posta sistemiyle işler ve en fazla art arda 2 hafta olur. Bir posta gece çalışması bittikten sonra, o dönemde gündüz çalışmış olan bir posta gece vardiyasına geçer. Ardından gece çalışmış olan bir posta da gündüz çalışmasına başlar. İşveren, gece çalışmasının yıpratıcı etkisini azaltmak için vardiya usülü çalışır. Böylece çalışanların gece vardiyası periyotlarını daha geniş zamana yayar.
Yargıtay’ın emsal kararları, işçinin sürekli gece vardiyasında çalıştırılması durumunda iş sözleşmesini haklı sebeple feshetme hakkını korur. Bu durumda işçi, kıdem, ihbar tazminatları ve diğer işçilik alacaklarını alır. Ayrıca işverenin işçiye karşı yükümlülükleri de artar.
Gece Mesaisi için Yazılı Onay Alınmalı mı?
Yönetmelik değişiklikleriyle birlikte, gece vardiyalarında çalışan işçilerin onaylarının yazılı olarak alınması zorunlu hale geldi. Bu değişiklik, işverenlerin gece çalışması koşullarını düzenlemek için yeni bir adım olarak nitelendirilir. Artık, gece vardiyası çalışmaları 12 saatlik periyotlarda olacak şekilde sınırlanmıştır. İşçilerin, bu uzun vardiyaları kabul etmeleri için yazılı onay almaları gerekmektedir. Bu kural, işçi haklarını korumayı ve sağlıklı çalışma koşullarını teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Özellikle turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmetlerinde, işçilerin 7,5 saatten fazla gece çalışması yapabilmeleri için yazılı onay alınması şartı getirilmiştir. Bu sektörlerde, işçilerin gece çalışmasıyla ilgili tercihleri daha fazla önem arz etmektedir. Bu nedenle yazılı onay zorunlu hale gelmiştir. Ayrıca, işverenlerin postalar halinde çalıştırdıkları işçilerin listelerini bakanlığa sunmakla yükümlü oldukları belirtilmiştir. Bu, işverenlerin işçi çalışma sürelerini ve koşullarını izlemelerini ve gerektiğinde yetkililere bildirmelerini sağlayan bir düzenlemedir.
