Deneme süresinde sigortalılık, özellikle yeni işe başlayacak olan işçi adayları tarafından sık merak edilen konuların başında yer alıyor. Deneme süreci keyfi veya işverenin çıkarlarını destekleyecek şekilde farklı uygulamalarla sürdürülebiliyor. İşte bu noktada çalışanların sahip oldukları hakları net şekilde bilmesi önem taşıyor. Öyleyse ilk olarak deneme süresi hakkında genel bir inceleme yaparak sorularınızı yanıtlamaya başlıyoruz.
Deneme Süresi Nedir?
Personel deneme ve değerlendirme süresi, iş akdinin işçi ve işveren tarafından herhangi bir bildirimde bulunma zorunluluğu aranmaksızın sonlandırılmasına imkan tanıyan süreci ifade ediyor. Bu süreçte iş anlaşmasının feshi halinde tazminat hakkı bulunmuyor. İş sözleşmelerinin deneme süresine uygun şekilde düzenlenmesi İş Kanunu kapsamında mümkün oluyor. Taraflar arasında imzalanan anlaşmanın maddeleri doğrultusunda deneme süreci öngörülüyorsa deneme süresi uygulanmasında bir sakınca bulunmuyor.
Deneme Süreli İş Sözleşmesi Kaç Ay Uygulanabilir?
Deneme sürecinde amaç işçi ve işveren taraflarının birbirini tanıması ve uyumluluklarının ölçülmesini tanımlıyor. Ayrıca bu süreçte işçinin mevcut pozisyon için doğru nitelikte olup olmadığı veya iş yerinin çalışan açısından uygunluğu da bu süreçte değerlendiriliyor. Bununla birlikte deneme süresi uygulanabilmesi için iş sözleşmesinin mutlaka sürekli yapıda olması gerekiyor. Belirli veya belirsiz ayrımı olmadan sürekli işlerin tümü için deneme süresi uygulanabiliyor.
Deneme süresi uygulanacağı durumlarda mutlaka iş sözleşmesinde şartlarının belirlenmesi gerekiyor. Aksi taktirde yaşanan anlaşmazlıklarda deneme süresinin ispatı imkansız hale geliyor. Deneme süresi işçi ve işveren arasında yapılan sözleşmede yer alması durumunda en fazla 2 ay süre ile uygulanabiliyor. Ancak toplu iş sözleşmeleriyle bu sürenin 4 aya kadar çıkarılabileceği belirtiliyor.
Deneme Süresinde Sigortalılık
Kişinin yasal haklarını koruma altına alan ve yasal yöntemlerle işçi çalıştırmanın zorunlulukları arasında bulunan sigortalılık durumu ve deneme sürecinde zorunlu olup olmadığı merak edilen konular arasında zirveye yerleşiyor. Deneme süresinde olsun veya olsun tüm çalışanların işe başladığı gün itibarıyla sigorta bildirimlerinin yapılması gerekiyor. Bir iş günü dahi sigortasız personel çalışmak suç olarak kabul ediliyor ve tespiti halinde çeşitli cezai yaptırımlar uygulanıyor.
Bu nedenle işverenin çalışan işe başladığı gün sigorta bildirimi yapma zorunluluğu bulunuyor. Deneme sürecinde sigortasız işçi çalıştırmak kesinlikle herhangi bir istisnası olmayan bir durum olarak görülüyor. Deneme sürecinde olan çalışanların fazla mesai, yol ve yemek ücreti gibi tüm yan haklardan da diğer personellerle eş değer ölçüde faydalanması gerekiyor. Ayrıca işçinin deneme süresinin sonrasında çalışmaya devam etmesi durumunda da yıllık izin, kıdem tazminatı vb. hakları deneme sürecinin başlangıç tarihinden itibaren hesaplanıyor.
Deneme Süresinde Yapılan Fesihler
İşçi ve işveren taraflarından birinin deneme süreci devam ederken sözleşmeyi feshetmek istemesi durumunda herhangi bir ihbar tazminatı veya ihbar süresi zorunluluğu bulunmadan iş akdi hemen sonlandırılabiliyor. Ancak bu aşamadan işten çıkışı yapılacak personelin işten çıkış kodu noktasında özenli davranılması gerekiyor. Deneme sürecinde ayrılan veya işten çıkarılan personeller için 01 veya 02 kodu ile işlem yapılması gerekiyor. Eğer sözleşme işveren tarafından sonlandırılıyorsa 01 kodu ile çıkış yapılması gerekiyor. İşçinin istifa etmesi durumunda ise 02 çıkış kodunun kullanılması gerekiyor.