Çalışan anne ve baba adayları için doğum izinleri en merak edilen konular arasında yer alır. İznin kapsamının ne olduğu, ne zaman başlayıp ne zaman biteceği ve iznin nasıl hesaplanacağı ile istisnai durumlarda iznin uzatılıp uzatılamayacağı gibi konular ebeveyn adaylarının kafasını karıştırsa da bu konu, 4857 sayılı İş Kanunu tarafından belirlenmiştir.
Doğum izni kaç gün diye merak eden yeni anneler için izin süresi genelde aynıdır ancak çoğul gebelik olması veya doktor raporu olması durumunda değişkenlik gösterebilir.
Doğum İzni Nedir?
İş Kanunu’na göre doğum izni; kadın çalışanın doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz olmak üzere toplamda on altı hafta çalıştırılmadığı izindir. Doğum izni süresi hesaplanırken gebelik süresi kırk hafta olarak esas alınmıştır.
Doğum raporu ile dileyen hamileler, doğumlarına üç hafta süre kalana dek yani otuz yedinci haftaya kadar çalışabilirler. Doğum raporu almayan kadın çalışanlar, gebeliklerinin 32. haftasında, yani doğumdan sekiz hafta önce izne ayrılır. Doğum izninin başlaması için gebeliğin otuz ikinci haftasının tamamlanmış olması gereklidir.
Doğum İzni Kaç Gün?
Toplam on altı haftalık süreyi kapsayan doğum izninin sekiz haftası, bebeğin doğumundan sonra kullanılır. Doğum raporu alarak otuz yedinci haftaya dek çalışan anne adaylarının izin yapmak yerine çalıştıkları süre, doğum sonrası süreye eklenir. Çoğul gebelik halinde doğum izninin, doğum öncesi olan sekiz haftalık izin süresine iki hafta daha eklenir.
Doğum İzninin Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Halk arasında süt izni ya da analık izni olarak da bilinen doğum izni ne zaman başlar ve ne zaman biter sorularına cevap olarak 4857 sayılı İş Kanunu’nun analık halinde çalışma ve süt iznine dair bilgileri içeren 74. maddesine göre hesaplama yapılabilir. Buna göre;
- Tanımlanan hak doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplamda on altı haftadır.
- Sağlığının çalışmaya elverişli olduğu doktor raporu ile belirlenen hamile çalışanlar 37. haftaya dek çalışabilir.
- Doğum öncesi kullanılmayan izin süresi doğum sonrasına eklenir.
- Çoğul gebeliklerde ise çalışan anne adayına doğum öncesi sekiz haftaya ek iki hafta toplamda on hafta olarak belirlenmiştir.
Bunlara ek olarak; hamilelik süresince çalışan kadına rutin kontrolleri için ücretli izin verilir.
Doğum İzni Nasıl Alınır?
- Doktordan çalışamaz raporu alınmalıdır.
- Bu raporun bir örneği iş yerine verilmelidir.
- İş yeri bu raporu SGK’nın sitesine girip işlemelidir aksi halde izin sayılmaz.
Doğum İzni Dilekçesi Nasıl Yazılır?
- Kadın çalışan doğum izni dilekçesi yazarken öncelikle dilekçenin başına izin alacağı iş yerinin adını yazmalıdır.
- Ardından sicil numarasını yazıp bir alt satırda izin için hitap edeceği kişinin adını “Sayın” ifadesinin ardından yazmalıdır.
- Bu hitabın sonrasında ise çalışan söz konusu iş yerinde hangi sicil numarası ile görev yaptığını belirtip hangi tarihte hamileliğinin otuz ikinci haftasına gireceğini bilgisini dilekçenin ilk satırlarında yazmalıdır. Bu bilgilerin ardından doğum iznini kullanmak istediğini belirtip ‘gereğinin yapılmasını arz ediyorum,’ ifadesi kullanılarak dilekçeye son verilmelidir.
- Dilekçenin sonunda kadın çalışan adını ve soyadını yazmalıdır.
- Dilekçe sadece birkaç satır olmalı ve ne amaçla izin istendiği açık ve net bir şekilde ifade edilmelidir.
Doğum İzni Ne Kadar Özel Sektörde?
Devlet memuru olmayan, özel sektörde çalışan annelerin en çok merak ettikleri konulardan biri özel sektörde doğum izni konusudur. İş kanunu uyarınca; doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra sekiz hafta olan doğum izni süresi özel sektördeki kadın işçiler için de geçerlidir.
Özel sektör çalışanı kadınlar doğum sonrası dilerlerse altı ay ücretsiz izin haklarını da kullanabilir. Doğum sonrası altı ay ücretsiz izin, işverenin iş akdini bozması için bir neden olarak kabul edilemez. Doğum izni memur için de özel sektör için de aynıdır.
Doğum Sonrası Ücretsiz İzin Dilekçesi
Doğum sonrasından kadın çalışan dilerse altı aya kadar ücretsiz izin kullanabilir. Bu kadın çalışanlara iş kanununca tanınmış bir haktır. Bu nedenle altı aya kadar ücretsiz izin konusunda işverenin rızası gerekli değildir. Kadın çalışan on altı haftalık ücretli iznini kullanmasının ardından ücretsiz izin kullanmak isterse bunun için bir dilekçe hazırlamalıdır. Bu dilekçede;
- Çalışan sicil numarasını ve hangi tarihte doğum yaptığını belirtmelidir.
- Çalışan analık iznini kullandığını da belirttikten sonra izninin hangi tarihte başlayacağını ve ne kadar süreceğini açık ve net bir şekilde belirtmelidir.
- Dilekçenin sonunda ise, ‘belirtilen süre boyunca ücretsiz izinli sayılmam konusunda gereğinin yapılmasını arz ediyorum’ gibi bir ifade kullanılarak dilekçe sonlandırılmalıdır.
Doğumda Babalık İzni
Eşi doğum yapmış çalışan erkeklere verilen doğum izni, babalık iznidir. Doğum izni baba için çalıştığı kuruma göre değişkenlik gösterir.
“Toplumun %60’ı babalık iznini bilmiyor”
- Devlet memurları için doğum izni erkek çalışanlar için on gün olarak belirlenmiştir.
- Baba özel sektör çalışanı ise doğum izni beş gün ücretli izindir.
- Taşeron işçilerin doğumda babalık izni beş gündür.
- Sözleşmeli çalışan erkekler için doğum izni iki gün olarak belirlenmiştir.
Doğum İzni Ücreti
Çalışan anneler doğum izni paralarını iş göremezlik ödeneği adı altında devletten alabilir. Toplamda on altı hafta ücretli izne ayrılan annelere bu sürenin parasının ödenmesinin yanı sıra iki ödeme daha yapılır.
Doğum izni ücreti her sene asgari ücretteki artış miktarına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Doğum yapan annelere verilen bir diğer ödeme ise doğum yardımı olarak bilinir. Bu yardım, çalışan ve çalışmayan tüm annelere yapılır.
Çalışan annelere doğum sonrası yapılan bir başka ödeme ise emzirme ödeneğidir. Emzirme ödeneği, çalışan annelere ya da kendi çalışmayan ama eşi çalışan annelere verilir.
Doğum İzni Hesaplama için idenfit İzin Yönetimi
İzin hesaplama ve yönetme konusunda kullanıcılarına büyük yenilik ve kolaylıklar sunan Idenfit İzin Yönetimi, Doğum iznini hesaplama konusunda da yardımcı olmaktadır. Küçük, orta ve büyük işletmelerde çalışanlar için sunulan günlük, haftalık, aylık ve yıllık izinlerin planlanması ve takip edilmesi işlerini sizin yerinize yapan Idenfit İzin Yönetimi ile çalışma hayatınızı kolaylaştırabilir, izin planlamanızı rahatlıkla yapabilirsiniz.
Doğum Sonrası Yarım Gün Çalışma Nedir?
Doğum sonrası yarım gün çalışma uygulaması ile doğumdan sonra çalışan annenin yarım gün çalışıp tam maaş alması mümkün olmaktadır. Bu uygulamaya göre:
- Çalışan anne, ilk çocuğu için altmış gün, ikinci çocuğu için yüz yirmi gün ve üçüncü çocukta yüz seksen gün yarım gün çalışabilmektedir.
- İkiz ya da üçüz doğumlarda, belirlenen sürelere otuz gün daha eklenebilmektedir.
- Engelli çocuk anneleri yarım gün çalışma uygulamasından bir yıl boyunca yararlanabilir.
- Bu süreçte işveren yarım maaş öder, İŞKUR da maaşın diğer yarısını karşılar.
Doğum Sonrası Yarım Gün Çalışma Şartları Nedir?
Doğum sonrası yarım gün çalışma uygulamasından yararlanabilmek için çalışan annelerin taşıması gereken şartlar şu şekildedir:
- Çalışan kadın adına, doğumdan önceki üç yılda en az altı yüz gün süre ile işsizlik sigortası primi bildirilmiş olmalıdır.
- Analık izni bitimi itibarıyla bir ay içinde İŞKUR’a yarım çalışma belgesi ile başvurulmalıdır.
- Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışılmış olması gerekmektedir.
