İşsizlik maaşı, zor zamanlarda mükemmel bir kurtarıcıya dönüşebiliyor. İşsizlik gibi sıkıntılı bir süreci olabildiğince az zararla atlatmak için yararlanabileceğiniz bu maaş, temel ihtiyaçlarınızı karşılayabilmeniz için gereken koşulları sağlıyor. Ancak işsizlik maaşından yararlanabilmek için belirli koşulların bir araya gelmesi gerekiyor.
İşten çıkış durumundan sebebine, çalışma süresinden başvuru tarihine kadar birçok detayın sonucu etkilediği işsizlik maaşında, sorunsuz bir süreç için mevcut şartları tüm detaylarıyla bilmeniz bekleniyor. İşte işsizlik maaşının tanımından koşullarına tüm detayları…
İşsizlik Maaşı Nedir? İşsizlik Maaşı Nasıl Alınır?
Sigortalı işsizler, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nda yer alan şartlara uydukları takdirde işsiz kaldıkları dönemler için ilgili kanunda belirlenmiş süre boyunca belirli miktarlarda ödenek alabiliyorlar ve bu ödenek, “işsizlik ödeneği” ya da “İŞKUR işsizlik maaşı” olarak da tanımlanıyor.
Bu şartlara uyanlar ve onların bakmakla yükümlü olduğu kişiler, sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam edebildikleri gibi işsiz kalan kişinin genel sağlık sigortası primleri de ödenmeye devam ediyor.
İşsizlik Maaşı Hesaplama İşlemi Nasıl Yapılır?
İşsizlik maaşı hesaplama, sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak gerçekleştiriliyor ve bu veriler doğrultusunda günlük ortalama brüt kazancının %40’ını oluşturuyor. İşsizlik maaşının en yüksek tutarı ise aylık brüt asgari ücretin %80’inden fazla olamıyor.
Ayrıca işsizlik maaşından damga vergisi dışında herhangi bir kesinti yapılmıyor. Ek olarak işsizlik maaşı, nafaka borçları dışında herhangi bir haciz işlemine tabi tutulamıyor ve farklı birine devredilemiyor. İşsizlik Sigortası Kanunu’nda yer alan diğer işsizlik maaşı şartları da karşılanmak kaydıyla son 3 yıl içinde 600 gün sigortalı olarak çalışmış olanlara 180 gün, 900 gün sigortalı olarak çalışmış olanlara 240 gün, 1080 gün sigortalı çalışmış olanlara ise 300 gün boyunca işsizlik maaşı veriliyor. Tüm bu sigortalı çalışılmış olan süreçlerde işsizlik sigortası priminin de ödenmiş olması gerekiyor.
İşsizlik Maaşını Almak İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?
İşsiz kalan herkes için geçerli olmayan işsizlik maaşı, ancak belirli koşullar dahilinde resmî kurumlar tarafından kabul edilerek onaylanıyor. İşsizlik maaş başvuruları İŞKUR üzerinden değerlendirilerek sonuca bağlanıyor ve sonucu etkileyen çeşitli faktörler bulunuyor. Bunlar şu şekilde sıralanıyor:
- Kişinin kendi isteği ve kusuru dışında işsiz kalması,
- Hizmet akdinin son bulma tarihinden önceki 120 günde hizmet akdine tabi olmak,
- Hizmet akdinin son bulduğu tarihten önceki 3 yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
- Hizmet akdinin son bulmasından sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen veya elektronik ortamda başvuru yapmak.
İşsiz kalmadan önceki son 120 günde belirli sebeplerden dolayı çalışılmamış dahi olsa kesinti sayılmayan durumlar da bulunuyor. Bu yüzden işsiz kalan kişi, bu şartlardan birine uyduğunda işsizlik maaş hakkını elde edebileceği anlamına geliyor.
Bunlar; ücretsiz izin, kısmî istihdam, kısa veya yarım çalışma ödeneği, ekonomik kriz, doğal afet, hastalık, grev, lokavt, gözaltına alınma, hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk süreci, disiplin cezası, genel olarak hayatı etkileyebilen olaylar, fesih tarihinde çalışmamış olmak. Sigortalı işsiz bu durumlardan herhangi birini işten çıkarılmadan önceki son 120 gün içerisinde yaşadıysa işsizlik maaşı hakkını kaybetmemiş sayılıyor.
Not: 18.01.2019 tarihinden itibaren iş akdi feshedilen kişilerin son 120 günde aynı iş yerinde olup olmadığına ve eksik gün sebeplerine bakılmaksızın işsizlik ödeneğine başvuru hakları bulunuyor. Son 120 gün içinde kendi isteği ve kusuru dışında iş akdinin feshedilmiş olması, bu koşulu yerine getirebilmek için yeterli oluyor.
İşsizlik Maaşı İçin Gereken Fesih Şekilleri
İşsizlik maaşını alabilmenin en önemli şartını “Çalışanın kendi isteği ve kendi hatası dışında işsiz kalması.” kısmı oluşturuyor. Bu şartı sağlayan belirli koşullarla birlikte bu koşulların da çeşitli detayları bulunuyor. Bunlar;
- İş sözleşmesinin ihbar sürelerine uygun şekilde yalnızca iş veren tarafından feshedilmiş olması gerekiyor.
- Yalnızca sağlık sorunları, işveren tarafından sergilenen ahlak dışı davranışlar, işin 1 haftadan fazla durmasına neden olabilecek zorlayıcı koşullar sonucu işçi istifa ettiğinde işsizlik maaşı hakkına sahip olabiliyor.
- Belirli bir süre için anlaşma sağlanıp, bu süre bittiğinde kişinin işsiz kalması da bu ödeneğe başvurması için yeterli oluyor.
- Özelleştirme sonucu işsiz kalınması da işsizlik maaşı için uygun fesih şekillerinden birini meydana getiriyor.
- İş yerinin el değişmesi, başkasına devredilmesi, kapanması ya da kapatılması, iş ve iş yerinin niteliğinin değişmesi sonucu işsiz kalınan durumlar da işsizlik maaşı hakkını doğuruyor.
İşsizlik Maaşı Başvuru Süreci
En yakın İŞKUR birimine giderek şahsi olarak veya internet üzerinden iskur.gov.tr adresinden başvuru yaptıktan sonra talebiniz incelemeye alınıyor. Başvurunuzu, hizmet akdinin son bulmasından sonraki 30 gün içinde gerçekleştirmeniz gerekiyor. Aksi takdirde istisnai durumlar hariç ilk 30 günden sonraki bir tarihte yaptığınız işsizlik maaşı başvurusunda, geçen süre hak sahibi olduğunuz işsizlik maaş sürenizden düşülüyor. Bu nedenle almanız gerekenden eksik bir tutara sahip oluyorsunuz.
İşsizlik maaşına başvuru talebinde bulunan kişinin farklı bir işe başlamaya hazır olması şartı bulunuyor. Böylece işsiz kalan kişi, İŞKUR’un iş arayanlar veri tabanına kaydedilerek mevcut iş imkanları, meslekî kurslar gibi farklı süreçler için bilgilendiriliyor.
Ek olarak kişinin farklı bir kişiye vekâlet vererek başvuru ve benzeri süreçleri farklı biri üzerinden yürütmesi mümkün olmuyor. Kanuna uygun şekilde yapılan başvurular ise başvurunun yapıldığı ayın sonuna kadar sonuçlandırılıyor.
İşsizlik Maaşının Ödenmesi
Olumlu sonuçlanan işsizlik maaş başvurularının ardından maaşlar, yalnızca maaş sahibi olan ilgili kişilere her ayın 5’inde almaya hak kazandıkları işsizlik maaşı kaç ay ise o süre boyunca ödeniyor. İşsizlik maaşını almaya hak kazananlar, her ödeme tarihinde TC kimlik numaralarının olduğu nüfus suretleri ile PTTBank şubelerinden maaşlarını teslim alabiliyorlar.
6 ay boyunca teslim alınmayan işsizlik ödenekleri, İşsizlik Fonu’na emanet olarak aktarıldıktan sonra ilgili kişi tarafından talepte bulunulduğunda emanet hesaptan ödeme yapılabiliyor. 5 yıl boyunca talep edilmeyen işsizlik ödemeleri ise yalnızca mahkeme kararı ile teslim alınabiliyor.
İşsizlik Maaşı Alırken Yapılması Gerekenler
İşsizlik maaşını almaya hak kazananların süreç dahilinde maaşlarını almaya devam edebilmeleri için bazı durumları İŞKUR’a veya Alo170’e bildirmeleri gerekiyor.
İlgili kişinin bildirimde bulunması gereken bu durumlar; herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik maaşı almaya hak kazanması, yetkili bir sağlık kuruluşu tarafından istirahatli sayılması, askerliğe / orduya dahil edilmesi, ikametgah değiştirmesi, yurtdışına çıkması, işe iade hakkına sahip olması veya yeni bir işe başlaması durumlarında bildiride bulunmak zorunlu olarak kabul ediliyor.
Eğer kişi, bu durumlarda bildiride bulunmadığı için işsizlik maaşını almaya devam ettiği ortaya çıkarsa maaşı kesiliyor ve haksız şekilde aldığı tutar, yasal faiziyle birlikte geri isteniyor.
İşsizlik maaşı alan kişiler, bu süreçte herhangi bir işe başlar ancak maaşın verileceği toplam tarih aralığında tekrar işsiz kalırlarsa, ödenek koşullarını karşılayıp karşılamadıklarına bakılmaksızın kalan maaşlarını almaya devam etme hakları bulunuyor. Bunun için tekrar işsiz kaldıktan sonra en yakın İŞKUR’a giderek durumu bildirmeleri yeterli oluyor.
Tekrar işsizlik maaşı almaya hak kazananlar ve onların bakmakla yükümlü olduğu kişiler, yine sağlık hizmetlerinden olduğu gibi yararlanmaya devam ediyorlar.