Çalışma hayatında, kimi zaman iş sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin alınmaması nedeniyle kimi zamansa işçinin ya da üçüncü bir kişinin hatası nedeniyle iş kazaları yaşanabilir. Her türlü iş güvenliği önlemi alınsa da bazen iş kazaları kaçınılmaz olabilir.
Sosyal Güvenlik Kurumu, iş kazası geçiren sigortalıya, sigortalının ailesine çeşitli yardımlarda bulunur. Bu yardımlardan yararlanmak için Sosyal Güvenlik Kurumu’na göre işçinin geçirdiği kazanın kanundaki iş kazası tanımına uyması gerekir.
İşveren, iş yerinde çalışanların güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Bunun için gerekli önlemleri almak zorundadır. İşveren her türlü iş sağlığı ve iş güvenliği önlemini almış olsa dahi bir kaza yaşanmışsa iş kazası yaşandıktan sonraki sorumluluklarını yerine getirmelidir.
İşverenin iş kazası sonrasında, çalışana sağlık müdahalesinde bulunulmasını sağlamak, çalışanın sağlık kurumuna ulaşmasını sağlamak, kazaya ilişkin rapor tutmak gibi sorumlulukları bulunmaktadır. İş kazası geçiren işçi ise haklarını bilmek ve savunabilmek adına kaza sonrası bu konudaki yasal düzenleme hakkında bilgi sahibi olmalıdır.
İş Kazası Geçiren Bir İşçi Neler Yapmalıdır?
İş kazası geçirdim ne yapmalıyım sorusu çalışanlar tarafından iş kazası geçirildikten sonra sorulur. Ancak sigortalı çalışan haklarını bilmeli ve bu sorunun cevabını bir kaza yaşanmadan önce öğrenmelidir.
- İş kazaları her zaman bir iş yerinin içinde yaşanmayabilir. Dışarıda çalışan bir işçi iş kazası geçirdiğinde kazadan ilk anda iş yerindekilerin bilgisi olmayabilir. Bu nedenle iş kazası geçiren işçi kazayı bir an önce işverene bildirmelidir.
- İş kazası sonrası tedavi sırasında, işçi doktorunun verdiği ilaçları almalı ve doktorunun önerilerine göre hareket etmelidir. Aksi halde rahatsızlığı artabilir ve kendi kusuru nedeniyle kendisine ödenen ödenekler de azaltılabilir.
- İş kazası geçiren işçiye kurum, olması gereken tedaviyi bildirmesine rağmen sigortalı buna uymamış ise kaza sonrası yapılması gerekli olan tedavi yapılmaz ve geçici ya da sürekli iş göremezlik ödeneği verilmez.
- İşçi bu ödenekleri alabilmek için tedaviyi kabul etmelidir.
İş Kazasında İşçinin Hakları Nelerdir?
İş kazası geçiren sigortalı çalışanın ve çalışanın yakınlarının bir takım hakları bulunmaktadır. Bu haklar, iş kazası sonrası çalışanın sağlık durumu göz önüne alınarak verilir.
- Geçici İş Göremezlik Ödeneği: Çalışanın istirahatli olduğu sürede geçici iş göremezlik ödeneği verilir. İş kazası geçiren çalışana hastaneden kaç gün istirahat raporu verilirse çalışan o kadar günlük iş göremezlik ödeneği alır. Bu ödenek, çalışanın kaza sonrası aldığı istirahat raporunun ilk gününden itibaren ödenir.
- Ölüm Aylığı: Çalışanın iş kazası sonrası vefatı durumunda hak sahibi yakınlarına gelir bağlanır. İş kazası sonrası yaşanan vefat durumunda sigortalının çalıştığı süreye bakılmaz. Bir gün bile çalışmış olması bu aylığın hak sahiplerine bağlanması için yeterlidir.
- Sürekli İş Göremezlik Ödeneği: Çalışanın sağlık durumu değerlendirilerek sürekli iş göremezlik ödeneği verilebilir. Sağlık kurulu raporu ile meslekte kazanma gücünü yüzde on oranında kaybettiği belgelenen işçiye sürekli iş göremezlik ödeneği bağlanabilir.
- Cenaze Ödeneği: Kaza sonrası vefat eden çalışanın cenazesi için cenaze ödeneği verilir. Bu ödenek kazayı geçiren kişinin eşine, eşi olmaması durumunda çocuklarına; eşi ve çocukları olmaması durumunda anne babasına verilir. Cenaze gerçek ya da tüzel kişilerce kaldırılacaksa ödeme bu kişilere de yapılabilir.
- Evlenme Ödeneği: Çalışanın gelir bağlanmış kız çocukları için evlenme ödeneği verilir. İş kazası sonucu annesini ya da babasını kaybetmiş kız çocuğu evlendiği takdirde ölüm geliri kesilir. Evlenen kız çocuğuna iki yıllık ölüm geliri evlenme ödeneği olarak ödenir.
Bunların dışında; iş kazası geçiren işçi, kaza sonrasında dilerse işverene maddi ve manevi tazminat açabilir. İşçi kaza sonucu ölmüşse yakınları, destekten yoksun kalma davası açabilir.
Bazı işçilerse kazanın ardından “iş kazası geçirdim şikayetçi olmadım” diye düşünerek dava açma haklarını da kaybettiklerini düşünür. Ancak işçi şikayetçi olmasa da maddi ve manevi tazminat açma hakkı bulunabilir.
İşçi, kaza sonrası herhangi bir nedenle şikayetini geri çekmesi ya da şikayetçi olmaması durumunda tazminat davası açma hakkını kaybetmez.
İş Kazası Geçiren İşçinin Maaşı Kesilir mi?
İş kazası geçiren işçilerin cevabını en çok merak ettikleri konuların başında “iş kazası geçiren işçinin maaşı kesilir mi?” sorusu gelir. Kazayı geçiren işçi ne kadar süre istirahat raporu almışsa o kadar süre boyunca geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Bu ödenekle raporun ilk gününden itibaren ödeme almak mümkündür.
Bunun yanı sıra “iş kazası raporu maaştan kesilir mi?” sorusu da merak edilen konular arasındadır. Sosyal Güvenlik Kurumu, iş kazası dışındaki raporlar için raporlu sürenin belli bir günden sonrasını ödemektedir. Alınan her rapor maaştan kesilmez; dolayısıyla Sosyal Güvenlik Kurumu geçici iş görmezlik parası ödemez. İş kazası durumunda ise raporun tamamı için ödeme yapılarak iş kazası geçiren çalışanın gelir kaybı yaşaması önlenir.
İş Kazası Bildirim Süresi Kaç Gün?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre iş kazasının Sosyal Güvenlik Kurumu’na işveren tarafından iş kazası bildirme süresi üç iş günüdür. İşveren, kazadan sonraki üç iş günü içinde kaza bildirimini iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile yapmalıdır. Tatil günleri ve resmi günler bu süreye dahil değildir.
Belirtilen sürelerde işverenin bildirim yapmaması durumunda, bildirimin Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapıldığı tarihe kadar sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği kurum tarafından işverenden tahsil edilir.
İşveren e-bildirim ile bildirim yapmalıdır. Belirlenen sürede bildirim yapılmazsa işverene, iş yerinde çalışan kişi sayısı ve iş yerinin tehlike grubuna göre para cezası uygulanır.
Çalışan sigortalıların iş kazası geçirmesi durumunda, bir ayı geçmemek şartı ile kendisi tarafından iş kazasına ilişkin sağlık durumunun bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonraki üç iş günü içinde bildirim yapılmalıdır.
Sigortalılar, işverenin kontrolü dışındaki bir yerde iş kazası geçirdiyse işverenin iş kazasının öğrendiği tarihten itibaren bildirim süresi üç iş günü olarak belirlenmiştir.
İş Kazası Nereye Bildirilir?
İş kazası, işveren tarafından bulunulan yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal Sosyal Güvenlik Kurumu‘na ise üç iş günü içinde bildirilir. İşverenin internet üzerinden bildirim yapması yeterlidir. Sosyal Güvenlik Kurumu’na ya da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yazılı bildirim yapılmasına gerek yoktur.
Sigortasız İşçi İş Kazası Geçirirse Süreç Nasıl İşler?
Bir iş yerinde sigortasız olarak çalışan bir kişi, çalışırken iş kazası sayılan haller tanımına giren bir kaza geçirdiği takdirde, tıpkı sigortalı bir işçi gibi değerlendirilir ve sigortalı bir işçinin sahip olduğu tüm haklardan yararlanabilir.
Sigortasız işçi iş kazası geçirdiğinde, sigortalı gibi tüm haklardan yararlansa da işveren kayıt dışı işçi çalıştırdığı için para cezası ile cezalandırılır.
İş Kazasında İşçinin Hakları Kapsamında Tazminat
İş kazası geçiren bir işçi ya da işçi yakınları işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir. İş kazasında tazminat talebinde bulunmak için iş kazası dava dilekçesi hazırlayabilir. Tedavi giderleri ve kazadan dolayı iş göremezlik nedeniyle oluşan gelir kaybı işçinin açabileceği maddi davaların konusunu oluşturur.
Ölümlü kazalarda ise işçinin yakınları işverene destekten yoksun kalma davası açabilir. Kaza sonrası açılan maddi tazminat davalarında amaç işçinin kaza nedeniyle uğradığı zararın işveren tarafından tazminidir.
İş kazaları çalışanda ve çalışanın yakınlarında üzüntüye ve manevi yıpranmaya sebep olabilir. Yaşanan iş kazasında eğer işverenin bir sorumluluğu varsa işverene manevi tazminat davası açılabilir.
İş kazası şikayet süresi ya da başka bir deyişle iş kazası sebebiyle tazminat davası açma süresi, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıldır.
İş Kazası Tazminat Davası Ne Kadar Sürer?
İş kazasında işçinin hakları kapsamında tazminat davaları genel itibariyle bir yıl süre içinde neticelenmektedir. Hukuk davalarında, davaların tamamlanmasında ön görülen on ay ve on beş ay dava sonuçlanma süresi belirlenmiştir.
İş kazası tazminat davaları, tarafların iddiaları, görgü şahitlerinin dinlenmesi, maddi zararların tespiti, kusur oranlarının tespiti ve malüllük oranı gibi bölümlerden oluşmaktadır.
İş kazası tazminat davalarının süresi, davadan davaya değişkenlik gösterse de genellikle bir iki yıl aralığında sonuçlanmaktadır.