İş tasarımı günümüzde oldukça popüler bir kavram haline geldi. İş tanımları her zamankinden daha hızlı değişiyor. Her gün yeni bir iş tanımı yaratılıyor. İşlerin içeriği giderek daha hızlı değişiyor ve sürekli iş tasarımını her zamankinden daha önemli hale getiriyor. Bu yazımızda iş tasarımının temellerini ve çalışanlar için nasıl motive edici bir hale çevrilebileceğinden bahsedeceğiz. Ayrıca, daha iyi işler tasarlamaya yardımcı olacak bazı önerilerimiz de olacak.
İş Tasarımı Nedir?
İş tasarımı, bir şirkette çalışana atanan ve çalışanın yaptığı işi neden, nasıl yaptığını belirten iş görevleridir. Etkili iş tasarımı, örgütsel hedeflere, motivasyona ve çalışan memnuniyetine katkıda bulunur. Genel olarak iş tasarımı, çalışanların iş sorumluluklarını, görevleri, faaliyetlerini organize etmek için seçtikleri yollar anlamına gelir.
İş Tasarımı Nasıl Çalışır?
İşleri uygun şekilde yeniden tasarlamak için bir çerçeveye ihtiyaç vardır. En iyi bilinen çerçeve iş özellikleri teorisidir. Çalışanı motive etmek için her işin beş temel iş özelliğine sahip olması gerektiği öne sürülmüştür. Bu özellikler sayesinde iş tasarımı süreçleri tamamlanabilir.
Yetenek çeşitliliği: Bir işin geniş bir beceri dizisi gerektirme derecesidir. Daha fazla beceri çeşitliliğine sahip işler daha zordur ve daha fazla yetkinlik gerektirir.
Görev kimliği: Bir bireyin bütün bir iş parçasını gerçekleştirme derecesidir.
Görevin önemi: İşin başkalarını etkileme derecesidir. İş başkalarını etkilediğinde, görev daha anlamlı hissedilir ve bu da daha yüksek memnuniyete yol açar.
Özerklik: Bir bireyin sahip olduğu bağımsızlık ve özgürlük düzeyidir. Daha yüksek düzeyde özerklik, bir kişinin işlerinden daha sorumlu hissetmesini sağlar.
Geribildirim: İşçilerin çalışmalarının etkinliği hakkında aldıkları bilgidir. Geri bildirim, işin kendisinden ve dış kaynaklardan gelebilir.
Bir iş bu beş özelliğe sahip olduğunda daha anlamlıdır. İş tasarımı bu amaçlar doğrultusunda oluşturulur. Çalışan kendini daha sorumlu hisseder ve sonuçları hakkında daha fazla bilgiye sahip olur. Bu da yüksek motivasyon, daha yüksek kalite performansı, iş tatmini, düşük devamsızlık ve işten ayrılma gibi olumlu sonuçlar sağlar.
İş Tasarım Stratejileri
Bir işin potansiyelini artırmak için dört ortak iş tasarımı stratejisi kullanılır. Bu stratejiler; iş rotasyonu, iş genişletme, iş zenginleştirme ve iş basitleştirmedir.
- İş rotasyonu; çalışanları bir şirketteki işler arasında hareket ettirme uygulamasıdır. Bu, beceri çeşitliliğini arttırır, çalışanların potansiyel yeni rollere uyum sağlamasına ve farklı deneyimler yoluyla öğrenmesine yardımcı olur.
- İş büyütme; mevcut bir role aynı hiyerarşik düzeyde ek faaliyetler eklemeyi içerir. İş benzer beceriler gerektirir, ancak işin içeriği farklıdır.
- İş genişletme; beceri çeşitliliğini ve görev kimliğini artırır. Bir çalışanın monotonluğu azalır. Çeşitli beceriler öğrenir ve benzer faaliyetlerden daha fazlasını yapması sağlanır.
- İş zenginleştirme; mevcut rollere motive edici unsurlar ekler. Geri bildirimler için fırsatlar yaratılabilir, görevin önemi artırılır.
- İş basitleştirme; iş genişletmenin tam tersidir. İş basitleştirme, görevleri daha odaklı hale getirmek için mevcut rollerden çıkarma sürecidir. Daha odaklı bir görev oluşturmak için beceri çeşitliliğini ortadan kaldırır. Bu iş tasarım stratejisi, bir iş zamanla büyüdüğünde ve yönetilemez hale geldiğinde iş kayması durumunda kullanılabilir.
İK Uzmanları İş Tasarımından Nasıl Yararlanır?
Bir iş tasarımı oluşturmak, iş analizinin sonraki adımıdır. İş analizi, bir işi verimli bir şekilde gerçekleştirmek için gereken beceri ve yetkinlik hakkında bilgi sağlar. İş tasarımı ise, örgütsel ve bireysel hedeflere ulaşmak için bir işle ilgili görevleri ve sorumlulukları düzenlemeye çalışır.
İK uzmanları, iş tasarımının üretkenlik ve iş tatmini üzerinde önemli bir etkisi olduğunu fark etmeye başladılar. Kötü tasarlanmış işler genellikle can sıkıntısına, artan çalışan devir hızına, iş memnuniyetsizliğine, düşük üretkenliğe ve şirketin toplam maliyetinde artışa neden olur. Bu nedenle iş tasarımı, iş gereksinimleri ile mevcut insan kaynakları nitelikleri arasında bir eşleşme yaratma girişimidir.
İK’nın iş özelliklerini anlaması ve daha uzun süre başarılı olan bir iş tasarım planına sahip olmak için ikisini uyumlu bir şekilde bağlaması gerekir. İK, bireysel düzeyde çalışabilmeleri için stratejileri yöneticileri ile paylaşmalıdır.
