2023 kıdem tazminatı tutarı, birçok sigortalı çalışan ve EYT’liler tarafından merak ediliyor. Bir işletmeye hizmet veren çalışanların iş akdi işveren tarafından tek taraflı olarak sonlandırılabilir. Bunun yanı sıra çalışanın haklı nedenle fesih yapması durumunda da kıdem tazminatı alma hakkı saklıdır. Bu tarz durumlarda çalışanın mali zorluklar yaşamasına engel olmak adına verilen kıdem tazminatı tavan fiyatı her yıl güncellenir.
Asgari ücret zammı ile orantılı şekilde güncellenen tazminat tutarı 2023 yılı için ne kadar belirlendi? Kıdem tazminatı hangi şartlarda alınır? Asgari ücretlinin kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? Merak ettiğiniz tüm detayları sizler için derledik.
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, 4857 sayılı İş Kanunu ile kapsamı belirlenen, çalışanlara maddi güvence sağlayan yasal haktır. Bu tazminat aynı zamanda işverenler içinde işçi sirkülasyonunun azaltılmasına destek sağlar. Kıdem tazminatı hesaplamasında işçinin çalışmış olduğu her yıla karşılık olarak bir tutar belirlenir?
Kıdem tazminatı, birçok yasa, yönetmelik ve kararda kendine yer bulmuştur. En net tanım ise Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından yapılmıştır. Bu tanım şöyledir: “İşverene ait bir ya da birkaç işyerinde belli bir süre çalışmış bir işçinin, işini kaybetmesi halinde işinde yıpranması, yeni bir iş edinmede karşılaşacağı güçlükler ve işyerine sağladığı katkı göz önüne alınarak, geçmiş hizmetlerine karşılık işveren tarafından işçiye kanuni esaslar dahilinde verilen toplu paraya kıdem tazminatı denilmektedir.” (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E:2007/3906, K:2009/12118)
2023 Kıdem Tazminatı Tavan Tutarı Ne Kadar?
İşverene ait bir veya birden fazla sayıda işyerinde belirli sürelerde çalışan bir işçinin, işini kaybetmesi halinde hak kazandığı toplu paraya kıdem tazminatı denilir. Bu toplu ödemeyle çalışanın yeni bir iş edinme sürecinde karşılaşacağı güçlükler göz önüne alınır. Ayrıca geçmiş hizmetleri içinde toplu ödeme yapılmış olur.
Her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan genelgeye göre belirlenen kıdem tazminatı tavan tutarı 2022 Temmuz-Aralık dönemi için 15.371,40 TL olarak açıklanmıştı. 2023 yılı için bu tutar 17.904,62 TL‘ye çıkarıldı. 2023 kıdem tazminatı tavanı olarak belirlenen bu tutar tazminat ödemelerinin üst sınırını ifade eder. Bir çalışan maaşı 40 bin lira veya 20 bin lira olması önem taşımaksızın tavan tutar üzerinden ödeme alacaktır. Hesaplama yapılırken işçinin çalışma süreside fark yaratır.
İşçinin Kıdem Tazminatı Almasının Şartları Nelerdir?
İş kanunu, tüm yasal haklar gibi kıdem tazminata hak kazanmak için belli şartlar öngörmüştür. 4857 sayılı iş kanunu kapsamında bir işyerinde çalışan ve işveren ile arasında iş sözleşmesi bulunan kişi işçi olarak tanımlanır. Kıdem tazminatı alınabilmesi için şart koşulan iş sözleşmesi sözlüde olabilir. Pratikte işçilerin geneli sözlü bir iş sözleşmesi ile çalışır bu nedenle yazılı sözlü sözleşme farkı aranmaz. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için aynı zamanda işverenin işyeri veya işyerlerinde en az 1 yıl süreyle çalışmış olması şartı aranır. 1 yıldan az süreyle çalışan işçilerin kıdem tazminatı hakkı yoktur.
Bu şartları sağlayan işçilerin iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması da sağlanması gereken koşullar arasında yer alır. Belirli iş sözleşmeleri işin bitimi veya sözleşmede belirtilen koşulların sağlanmasıyla kendiliğinden sona erer. Bu durumda işçinin tazminat hakkı bulunmaz. Ayrıca işçinin haklı nedenlerle fesih yapması durumunda da kıdem tazminatı alma hakkı vardır.
Hangi Meslek Grupları Kıdem Tazminatı Alamaz?
- Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışan kişiler,
- 50’den az işçi çalıştırılan işletmelerinde çalışanlar,
- Bir ailenin üyeleri ve 3. dereceye kadar hısımları arasında aile dışardan başka birinin katılımı olmadan ev veya el sanatlarının yapıldığı işlerde çalışanlar,
- Ev hizmetlerinde çalışan kişiler,
- Çıraklar,
- Sporcular,
- Rehabilite edilen çalışanlar,
- Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu kapsamına uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışan kişilerin kıdem tazminatı hakkı bulunmaz.
2023 Asgari Ücret Tazminat Hesaplama
Kıdem tazminatı hesaplamalarında işçinin son aldığı ücret baz alınarak işçinin korunması yolu izlenmiştir. Kıdem tazminatı hesaplamalarında ayrıca çalışanın düzenli olarak aldığı ücret ekleri de dahil edilir. Bu ekler arasında işçinin çocuklarına sağlanan eğitim yardımı, gıda yardımı vb. yer alır. 1475 sayılı kanunun 14. maddesine göre bir işçinin işe başlama tarihinden iş akdi sonlanana kadar her tam yıl için işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Kıdem tazminatı hesaplaması son ücret üzerinden yapılmalıdır.
2023 asgari ücret tutarı brüt 10 bin 8 TL olmuştur. Bu şartlarda 8 yıl çalışmış bir kişinin son ücretinin asgari ücret olması durumunda alacağı kıdem tazminatı tutarı 80.064 TL olacaktır. Ortaya çıkan toplam tutardan %0,759 oranında damga vergisi kesilir. Bunun ardından geriye kalan tutar, çalışana ödenir.
İşçi Hangi Durumlarda Kıdem Tazminatı Alamaz?
- İşçi, iş sözleşmesi devam ettiği sürece işverene sadakatsiz davranışlardan kaçınmalıdır. Aksi durumda işveren iş akdini haklı nedenle feshedebilir. İşçi işverenin yaptığı iş ve işyeri ile ilgili menfaatlerini korumak durumundadır.
- İşçinin işe alım sürecinde gerçeği yansıtmayan bilgi veya sözler söyleyerek işvereni yanıltması halinde işveren, iş akdini tek taraflı olarak feshedebilir.
- İşçinin yaşam tarzından kaynaklı olarak hastalanması veya engelli duruma gelmesi halinde işveren iş akdini feshederse işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanmaz.
- İşçinin işyerinde cinsel tacizde bulunması, alkol vb. maddeleri işyerinde kullanması, hırsızlık gibi suçlarda bulunması durumunda kıdem tazminatı alma hakkı bulunmaz.
- İşçi, işyerinde 7 günü aşan hapis cezası gerektiren ve cezası ertelenmeyen bir suç işlerse işveren iş akdini feshedebilir.
- İşçinin işe devamsızlık yapması durumunda da kıdem tazminatı hakkı yoktur.
