Çalışma dünyasında esneklik her zaman önemli olmuştur. İşverenlerin değişen ihtiyaçlarına hızlı bir şekilde cevap verebilmek, iş arayanların da geçici olarak istihdam edilerek deneyim kazanmalarını sağlamak amacıyla “Geçici İş İlişkisi” kavramı hayatımıza girmiştir. Bu ilişki, iş dünyasının dinamizmi ile bireylerin beklentilerini buluşturan bir köprü gibidir. Peki, geçici iş ilişkisi nedir ve nasıl çalışır? Gelin, bu konuyu daha yakından inceleyelim.
Geçici İş İlişkisi Nedir?
Türkiye İş Kurumu tarafından onaylanmış özel istihdam büroları, 2 yıl deneyimli ve belirli şartları sağlayanlara geçici iş ilişkisi kurma yetkisi verilir. Geçici iş ilişkisi, belirli şartları sağlayan işletmelerin geçici işçi istihdam etmesini sağlar. Bu şartlar arasında İş Kurumu’ndan olumlu rapor almak, belirli bir teminatı sunmak ve diğer mali yükümlülükleri yerine getirmek bulunur. Bu yetkiye sahip olan özel istihdam büroları, geçici işçi taleplerini karşılamak ve işverenler ile iş arayanları buluşturmak için faaliyet gösterir. Dönemsel iş ilişkisi, iş dünyasında esneklik sağlayarak hem işverenlerin hem de iş arayanların ihtiyaçlarını karşılar.
Geçici İş Nedir?
Geçici iş ilişkisi, özel istihdam bürosunun belirli şartları sağlayarak işverenle geçici işçi sağlama sözleşmesi yapmasıyla gerçekleşir. Bu ilişki, özellikle analık hali izin süreleri, kısmi çalışma süresi ve iş sözleşmesinin askıda kaldığı durumlarda geçerlidir. Özetle, özel istihdam bürosu aracılığıyla işçi geçici olarak bir işverene devredilir. Bu şekilde, işverenin geçici ihtiyaçları karşılanırken, iş arayanlar da belirli bir süre için istihdam edilerek deneyim kazanma fırsatı bulurlar. Geçici iş ilişkisi, iş dünyasında esnekliği ve işgücü piyasasının dinamizmini sağlayan önemli bir mekanizmadır.
Geçici İş İlişkisi Kurulabilecek Durumlar
Dönemsel iş ilişkisi, belirli durumlar için uygun olabilir:
- Hamilelik, kısmi çalışma, askerlik gibi özel durumlar.
- Mevsimlik tarım işleri ve ev hizmetleri gibi geçici ihtiyaçlar.
- İşletme rutinlerinden farklı ve aralıklı işler.
- Acil iş sağlığı ve güvenliği gerektiren durumlar.
- İş hacminin beklenmedik şekilde artması veya dönemsel iş artışları.
Dönemsel İş Antlaşması Kullanılamayacak Durumlar
Bu durumlarda geçici iş ilişkisi kurulması yasaktır:
- Önceki geçici işçi çalıştırılması.
- Toplu işçi çıkarmaların yaşandığı işyerlerinde.
- Kamu kurumlarında ve yeraltı madenlerinde.
- Grev veya lokavt yapılan işyerlerinde.
- İş sözleşmesi sonlandırılan işçilerin çalıştırılması.
Mesleki Amaçlı Dönemsel İş İlişkisi Bakımından Sayı ve Süre Sınırlaması Var mı?
İşletmelerdeki iş hacminin beklenmedik bir şekilde artması, geçici işçi istihdamını gündeme getirir. Ancak bu istihdamda belirli kurallar ve sınırlamalar mevcuttur. Örneğin, işçi sayısı dörtte biri aşamaz, ancak 10 veya daha az işçi çalıştıran işletmelerde bu kural daha esnek olarak uygulanır, en fazla 5 geçici işçiye kadar izin verilir.
Bunun dışında, işçi sayısında başka bir kısıtlama bulunmamakla birlikte, belirli durumlar için kontenjanlar belirlenir. Örneğin, engelli işçi kontenjanı hesaplanırken geçici işçiler dikkate alınmaz. Dönemsel iş ilişkisi bazı durumlarda süreyle sınırlıdır. Hamilelik, ebeveynlerin kısmi çalışması, askerlik gibi hallerde bu ilişki süre boyunca sürdürülür. Ancak mevsimlik tarım işleri ve ev hizmetlerinde süre sınırı yoktur. Diğer durumlarda ise en fazla 4 ay süreyle kurulur. Ve sözleşme dönemsel iş artışları dışında toplamda 8 ayı geçmemek üzere en fazla 2 kez yenilenir.
Dönemsel iş ilişkisi sona erdikten sonra aynı iş için altı ay boyunca yeni bir geçici iş ilişkisi kurulamaz. Bu kurallar, iş dünyasında dengeyi ve düzeni sağlamak amacıyla konmuştur.
Dönemsel İş Sözleşmesi ve İşveren Sorumlulukları
Geçici işçi çalıştıran işverenin bazı yükümlülükleri vardır. Öncelikle, işyerindeki açık iş pozisyonlarını bildirme ve belgeleri saklama sorumluluğu bulunmaktadır. Ayrıca, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını derhal yetkili kurumlara bildirmek zorundadır.
İşveren, geçici işçileri çalıştıkları süre boyunca sosyal hizmetlerden eşit şekilde yararlandırmalıdır. İş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli eğitimleri vermek ve tedbirleri almak da işverenin sorumluluğundadır.
Ödemelerle ilgili olarak, geçici işçi avans veya borç alamaz. Ücretlerin ödenmesi konusunda işverenin belirli yükümlülükleri vardır. Örneğin, ücretleri düzenli olarak ödemek ve gecikme durumunda işçilerin banka hesaplarına yatırmak zorundadır. Ayrıca, ödenmeyen ücretlerin İş Yasası İl Müdürlüğüne bildirilmesi gerekmektedir.
Tüm bu sorumluluklar, işverenin geçici işçilerle adil ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamasını amaçlar.