Çalışan ebeveynlerin izin süreleri, Türk İş Kanunu’nda keskin hatlar ile belirlenmiş olup yasal güvence altına alınıyor. Özellikle yeni çocuk sahibi olacak çiftleri yakından ilgilendiren izin süreleri çok çeşitli kıstaslara ve parametrelere göre belirlenmiştir. Hayli detaylı bir konu olan ebeveyn izin sürelerinin izini sizler için sürdük.
Doğum Öncesi Çalışan Ebeveynlerin İzin Süreleri
Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi ebeveynlere yönelik olarak verilen izin süreleri çeşitli parametrelere göre belirlenmektedir. Bu bağlamda izinler en genel çerçevede doğum öncesi ve sonrası olarak kategorize edilebiliyor. Yasal açıdan babanın doğum öncesinde herhangi bir izin hakkı bulunmamaktadır.
Anneye ise doğumdan önceki 8 haftalık süre boyunca izin veriliyor. Çoğul gebelik olması durumunda bu süreye 2 hafta daha ekleniyor. Eğer anne doğum iznine geç ayrılacaksa bu durumda doktor raporu gerekiyor. Doktor raporu neticesinde anne doğuma 3 hafta kalana kadar çalışabiliyor. Ancak doğuma 3 hafta kala kesinlikle izne ayrılıyor. Annenin doğumdan önce kullanmadığı izin süresi, izin hakkına ekleniyor. Annenin erken doğum yapması hâlinde ise doğumdan önce kullanamadığı doğum sonrası sürelere ekleniyor.
Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılıyor. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinen çalışana, çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık izni kullandırılıyor.
Doğum Sonrası Çalışan Ebeveynlerin İzin Süreleri
Doğumdan sonra annenin kullanacağı izin süresi 8 haftadır. Böylelikle çoğul gebelik hariç anneler için öngörülen toplam izin süresi 16 haftadır. Babalar için ise doğum sonrası izin süreleri sektörlere göre değişiklik göstermektedir. Devlet memuru olan babalar için doğum sonrası izin süresi 10 gündür.
Özel sektörde çalışan babalar için 5 gün, basın çalışanları için 3 günlük babalık izni söz konusudur.
Çalışma Süresinin Yarısı Kadar Ücretsiz İzin Hakkı
Analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması şartıyla kadın çalışan ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek çalışanlara istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin veriliyor. Çoğul doğumda bu süreye otuz gün ekleniyor.
Ücretsiz izinden yararlanan kadın çalışana, bir yaşından küçük çocuk için günde toplam bir buçuk saat olan süt izni uygulanmıyor.
Çalışan Ebeveynlerin Ücretsiz İzin Süreleri
Erkek çalışanlar, doğum sonrasında çocuklarına daha fazla zaman ayırmak amacıyla işverenden ücretsiz izin talep edebilirler. Bu durumda, işverenin onayıyla belirli bir süre boyunca işten ayrı kalma imkanı bulunmaktadır. Ancak ücretsiz izin süresi işverenin takdirine bağlı ve resmi olarak belirlenmiş bir süre bulunmuyor.
Kadın çalışanlar için ise analık izninin bitiminden itibaren altı aya kadar ücretsiz izin veriliyor. Ücretsiz izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene veriliyor. Belirtilen ücretsiz izin süresi, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Kısmi Süreli Çalışma Talebi ve Şekli Nasıl Olur?
Çalışan analık izninin, belirtilen ücretsiz iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunuyor.
Kısmi süreli çalışma talebi, en az bir ay önce yazılı olarak işverene bildiriliyor.
Çalışan kısmi süreli çalışma talebinde, kısmi süreli çalışmaya başlayacağı tarih ile tüm iş günlerinde çalışılacak olması hâlinde çalışmanın başlama ve bitiş saatleri, haftanın belirli günlerinde çalışacak olması hâlinde tercih edilen iş günleri yer alıyor.
Çalışan eşinin çalıştığına dair belgeyi kısmi süreli çalışma talebine eklemek zorundadır. Çalışanın kısmi süreli çalışma talep dilekçesi, işveren tarafından çalışanın özlük dosyasında saklanır.
Hasta Çocuklar İçin Kullanılabilecek İzinler Hangileri?
Türk İş Kanunu’na göre çalışan ebeveynlere çocuklarının hastalanması durumunda bakım sağlayabilmeleri için verilen bir izindir. İş Kanunu’na göre verilen süre, çalışılan yılın ücretli izin süresi kadardır.
Ancak, bu süre, çocuğun hastalığının süresine ve tedavi sürecine bağlı olarak değişir. Çocuk hastalığı izninin kullanılabilmesi için çocuğun hastalığına dair belge veya rapor talep eder. Bu belge, hastaneden alınan doktor raporu veya sağlık kuruluşunun verdiği bir belge olur. İşveren, çocuğun hastalığına dair belgeyi talep etme hakkına sahiptir.
4857 Sayılı İş Kanunu Ek Madde 2 “İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.” şeklinde bir şablon çiziyor.
Ebeveynler hasta çocukları ile ilgili izin alırken işverene ebeveyn izni talep dilekçesi, hastalığın ya da engellilik durumunun doktor raporu, engellilik derecesini gösteren belge ya da rapor ve izin sonrası tedavinin raporu ya da belgesi gibi evrakları sunmalıdır. İşveren bu belgeleri sunan çalışana, İş Kanunu tarafından verilen bu izni kullandırmak zorundadır. Yasal evrakları sunduğu halde izni kullandırılmayan çalışanlar işverenlerini mahkemeye verir.
