Haklı fesih, iş akdinin yasal sebeplerle sonlanmasını ifade eden önemli bir terim olarak öne çıkıyor. İşten ayrılık süreçlerinde sıkça gündeme gelen ihbar ve kıdem tazminatları, çalışanların haklarını koruyor. “Haklı nedenle ihbar tazminatı nasıl alınır?” veya “Kıdem tazminatı şartları nelerdir?” gibi sorular, iş dünyasında sıklıkla araştırılıyor. Bu yazıda, haklı fesih sonrası tazminat haklarınızı tüm detaylarıyla ele alıyoruz. Keyifli okumalar!
İçindekiler
Haklı Fesih Nedir?
Haklı fesih, işçi veya işverenin iş sözleşmesini yasal sebeplerle sonlandırmasıdır. Çalışma koşullarını olumsuz etkileyen sağlık sorunları, mobbing veya ödenmeyen maaşlar haklı fesih sebeplerindendir. İşveren açısından ise ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar öne çıkar. Bu fesih türü, haklı olduğu durumlarda işçinin kıdem tazminatına hak kazanmasını sağlar. Haklı fesih süreci, kanunla belirlenen kurallara uygun olarak gerçekleşmelidir. İş ilişkilerinde adalet ve dengeyi korumak, haklı fesihle mümkün hale gelir.
Haklı Nedenle Fesih İhbar Tazminatı Alma Şartları Nelerdir?
İşçilerin haklı nedenle feshi gerçekleştirebilmesi için kanunda belirtilen başlıklar altındaki ciddi ve önemli nedenlerden biri ile iş akdini feshetmesi gerekir. Aşağıda sayılan hallerden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda işçi ihbar süresi ve ihbar tazminatı söz konusu olmadan iş akdini feshedebilir ve kıdem tazminatını almaya hak kazanabilir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde üç ana başlık altında sıralanmış feshin haklı sebepleri:
- Sağlık Sebepleri
- Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller
- Zorlayıcı Sebepler
Haklı Nedenle Feshin Süresi
Haklı nedenle feshin kullanım süresi ile ilgili düzenlemeye 4857 sayılı İş Kanunu’nun 26. maddesinde yer verilmiştir. Kanunun 24. ve 25. maddesinde sayılan sağlık, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve zorlayıcı nedenlerle çalışan fesih hakkını, davranışın öğrenilmesinden başlayarak 6 gün ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren 1 yıl sonra kullanamaz.
Haklı Fesih Nasıl Yapılır?
Haklı fesih, hem işçi hem de işveren için hassas bir süreçtir. Bu işlem, geçerli bir sebebe dayanmalı ve yasal prosedürlere uygun gerçekleştirilmelidir. İşçi açısından mobbing, ödenmeyen maaşlar veya sağlıksız çalışma koşulları gibi nedenler ön plandadır. İşveren ise ahlaka aykırı davranışlar veya işe gelmeme durumlarında haklı fesih yapabilir. Fesih gerekçesi öğrenildikten sonra 6 iş günü içinde yazılı olarak bildirilmelidir. Bu süre, tarafların haklarını koruma amacı taşır. Yasal çerçevede doğru adımlar atarak haklı fesih sürecini başarıyla tamamlamak mümkündür.
Haklı Nedenle Fesih İhbar Tazminatı Süresi
Bir işyerinde işveren, iş sözleşmesini geçerli nedenlerle feshederse aşağıdaki bildirim sürelerini uygulamalıdır. Aksi taktirde çalışana ihbar süresi boyunca hak edeceği ihbar tazminatını ödemekle yükümlüdür. Haklı nedenle fesihte ihbar ile ilgili bildirim süreleri şu şekildedir:
| İstihdam Süresi | Gerekli Bildirim Süresi |
| 6 aydan az | İki hafta |
| 6 ay – 1.5 yıl | Dört hafta |
| 1,5 ila 3 yıl | Altı hafta |
| 3 yıldan fazla | Sekiz hafta |
İşveren bu ihbar süreleri dahilinde, çalışma saatleri içerisinde çalışana iş arama izni vermelidir. İş arama izni günde en az 2 saattir. Çalışan işverenine bu iş arama izni sürelerini toplu kullanmayı teklif edebilir. Ancak çalışanlar bununla ilgili bilgilendirmeyi önceden yapmalı ve istihdamın bittiği günden hemen önceki günlerde birikmiş süreleri kullanmalıdır.
İşveren, ihbar süresini kullanmak istemeyip çalışanı istihdam etmeye devam etmek istemiyorsa çalışana ihbar tazminatını ödeyip iş sözleşmesini sona erdirir. Fakat çalışanın ihbar tazminatını talep ederek iş sözleşmesini sonlandırması söz konusu değildir. Haklı nedenle fesih ihbar tazminatı buradan da anlaşılacağı üzere hem çalışanı hem de işvereni oldukça yakından ilgilendiren bir konu başlığıdır.
Haklı Nedenle Fesihte Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatına hak kazanma, fesih durumuna ve şekline bağlı olarak farklılık gösterir. Fesih nedenine göre 1 yıl çalışmış olanlar kıdem tazminatına hak kazanabilirler. Bu 1 yıllık süreden önce işten ayrılanlar kıdem tazminatına hak kazanamazlar. Fakat fesih yöntemine ve hizmet süresine bağlı olarak ihbar tazminatına hak kazanabilirler.
Kıdem tazminatı, işçinin 30 günlük hak ettiği maaşının, işçinin şirket için çalıştığı yıl sayısı ile çarpılması sonucunda hesaplanan tutardır. Aşağıda yer alan tabloda fesih nedenleri ile kıdem tazminatı gereksinimleri belirtilmiştir:
| Fesih Nedenleri | Kıdem Tazminatı Gereksinimleri |
| Gerekçeli nedenlerle derhal fesih | İşveren kıdem tazminatı ödemekle yükümlü değil |
| İşveren iş sözleşmesini geçerli gerekçelerle feshediyor – İşverene ilişkin koşullar | İşveren, çalışana kıdem tazminatı ödemek zorunda |
| İşveren iş sözleşmesini geçerli gerekçelerle fesheder – Çalışana ilişkin koşullar | İşveren, çalışana kıdem tazminatı ödemek zorunda |
| Karşılıklı fesih | İşveren kıdem tazminatı ödemek zorunda değil. Ancak taraflar, istedikleri takdirde benzer bir ödemeyi kabul edebilirler. |
| İstifa | Çalışan istifa ederse, işverenin kıdem tazminatı ödemesi gerekmez. Bunun istisnası, çalışanın evlendikten sonraki bir yıl içinde askerlik, emeklilik veya (kadınlar için) nedeniyle istifa etmesidir. |
Sık Sorulan Sorular
Haklı nedenle fesih, işverenin veya çalışanın iş ilişkisini haklı gerekçelerle sonlandırmasıdır. Bu gerekçeler arasında sağlık sorunları, işverenin ahlak kurallarına aykırı davranışı veya zorlayıcı nedenler yer alır.
Çalışan, ödenmeyen maaşlar, işyerindeki kötü muamele veya sağlık sorunları nedeniyle işten ayrılabilir. Ayrıca, işyerinde iş güvenliğini tehdit eden durumlar da haklı sebep oluşturur.
Haklı nedenle fesih, fesih sebebinin öğrenilmesinden itibaren 6 iş günü içinde yapılmalıdır. Bu süre, işçinin hakkını zamanında kullanmasını sağlamak için belirlenmiştir.
İşçinin maaşlarının ödenmemesi, mobbing, ağır çalışma koşulları veya sağlık sorunları haklı istifa sebepleridir. Bu durumlar, işçinin kıdem tazminatına hak kazanmasını sağlar.