İnsan kaynakları yönetimi, genel olarak işletme bilimi için de farklı sektörlerdeki şirketler için de ayrı bir önem taşıyor. İşletme biliminin en etkili alt dallarından biri olan bu alan, şirketlerin kurumsallaşma yolculuklarından verimli ve kaliteli bir üretime kadar her aşamalarında etkin rol oynuyor. İyi bir insan kaynakları yönetimi, başarıyı elde etmenin en önemli adımlarından biri sayılıyor. İnsan kaynakları yönetiminin tam olarak ne anlama geldiğini ve hangi süreçlerden oluştuğunu öğrenerek sıkça duyulan bu kavrama dair detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.
İnsan Kaynakları Nedir?
İnsan kaynakları yönetimi, temel olarak şirketlerdeki işe alım, daha iyi bir insan kaynağı yaratılması ve mevcut insan kaynağının verimli şekilde kullanılması için uygulanan yöntemler ve süreçler bütününe deniyor. İnsan kaynaklarını yalnızca kendi başına ve kendi içinde bir departman olarak değil de tüm personelle etkileşim hâlinde olan, sürekli devinimin söz konusu olduğu bir merkez olarak düşünmek daha doğru bir yaklaşım oluyor.
Bu nedenlerden dolayı her çalışanın bilgi, tecrübe, kişilik ve performans gibi öznel detaylarının bir araya gelmesiyle oluşan insan kaynakları, tüm personelin ortaya çıkardığı, hem kişi hem eylem açısından sürekli hareket hâlinde, kompleks bir oluşumu da meydana getiriyor. Hâliyle insan kaynakları, özellikle yüksek çalışan sayısına sahip olan işletmelerde etki alanı oldukça geniş bir rol üstleniyor.
Personele en başından; işe alım sürecinden çalıştığı tüm zamana ve işten ayrılış dönemine kadar tüm adımlarında eşlik eden insan kaynakları, bunu ast – üst farkı gözetmeksizin değişik kademelerdeki tüm çalışanlar için yapıyor. “İnsan kaynakları” dendiğinde genellikle ilk olarak İş Kanunu, bordro, yıllık izin gibi daha çok yasalarla, belgelerle ve kurallarla ilgili olan mekanik detaylar akla geliyor.
Ancak çalışanların verimliliğini düşüren her türlü problemlerinden iş arkadaşlarıyla yaşadıkları sorunlara, motivasyonlarından şirkete bağlılıklarına kadar personelle ilgili her adımda insan kaynakları etkin rol oynuyor. Bu da insan psikolojisinden muhasebeye, sosyolojiden verimliliğe birbirinden farklı alanlarda bilgi ve tecrübe sahibi olmayı gerektiriyor. Haliyle insan kaynakları yönetimi, çok yönlü, esnek ve yoğun bir süreci de beraberinde getiriyor.
İnsan Kaynakları Yönetimi Tarihi
İnsan kaynakları kavramı sanayi devrimi ile birlikte ortaya çıkıyor. Fabrikalar büyüdükçe eleman ihtiyacı artıyor ve eleman ihtiyacı arttıkça yeni personellerin bulunması ve onların yönetilmesi için ayrıca bir kaynağa ihtiyaç duyuluyor. Bu da 19. yüzyılın sonlarından itibaren personel ofislerinin açılmasına sebep oluyor. İlk kez Amerika Birleşik Devletleri’nde açılan personel ofisleri, modern insan kaynakları kavramının başlangıcı olarak kabul ediliyor.
Yalnızca ilgili işlere personel bulmak için görev yapan bu ofisler, bugünkü insan kaynaklarına oranla çok daha basit işler yapıyor. Ardından geçen 100 yılı aşkın sürede personellerin yalnızca verimi artırmak için kullanılan bir araç olmadığı; yapılacak iş için uygun ortamın sağlanması ve sürdürülmesi, çalışanların iş sahipleri ve iş arkadaşlarıyla olan ilişkileri; çalışma düzenleri ve disiplinleri de elde edilen bilgi ve tecrübeler sonucunda çok daha iyi anlaşılıyor.
1930’larda başlayan sendikalaşma, giderek artan eylemler, işçilerin ekonomik güvenlik talepleri, daha insani koşullar istemeleri, çalışma hayatına farklı bir boyut kazandırmayı zorunlu kılıyor. Özellikle II.Dünya Savaşı’ndan sonra yaşanan genel psikolojik çöküntüye rağmen verimliliğe üst düzeyde ihtiyaç duyulması, fabrikalarda ve diğer iş yerlerinde verimliliği artırabilmek için alternatif olarak neler yapılabileceğine dair çalışmaların hızlanmasına sebep oluyor.
Sonuç olarak daha planlı iş yerleri ve çalışma düzenleri, iş ortamıyla bağların güçlendirilmesi, çalışanların yaşadıkları problemlerle ilgili iş sahibi dışında muhatap olabilecekleri daha objektif bir birime ihtiyaç duymaları, bugünkü modern insan kaynakları kavramının asıl temellerini oluşturuyor.
İnsan Kaynakları Ne İş Yapar?
İnsan kaynaklarının ne iş yaptığını anlamanın yolu yönettikleri süreçleri kavramaktan geçiyor. Temelde 3 farklı süreci yöneten insan kaynakları, çalışanı sonuçlanması gereken bir proje olarak değil; farklı süreçlere sahip olan bir kaynak olarak görüp, buna uygun adımlar atıyor. Çalışanlardan aldığı geri dönüşler üzerine gerekli gördüğü takdirde tek bir personel için veya genel olarak tüm çalışan grupları için çeşitli düzenlemeler gerçekleştirebiliyorlar. Üst düzeyde etkiye sahip olan insan kaynakları süreçleri hakkında bilgiye videodan ulaşabilirsiniz:
Tüm bu iş kalemlerinin yanında insan kaynakları yönetiminde önemli yere sahip konulardan öne çıkanları aşağıda derledik.
İnsan Kaynakları Yönetiminde İşe Alım
İnsan kaynaklarının bilinmesindeki en önemli faktör olan işe alım süreci, neredeyse bu departmanın yaptığı tek iş olarak görülüyor. Bu yaygın düşüncenin en temel sebebini ise iş görüşmelerinde ilk karşılaşılan departmanın insan kaynakları oluşu meydana getiriyor. Diğer yandan bir şirketin en kritik süreçlerinden biri olan personel seçimi de bu adımda gerçekleştiği için insan kaynakları departmanı demek yalnızca işe alım demek gibi algılanıyor.
Potansiyel çalışanları değerlendirme sürecinde karşı tarafın kabiliyet düzeyini ölçmek önemli olduğu için ilgili insan kaynakları uzmanı tarafından kişilik envanteri gibi testler de yine bu başlık altında değerlendiriliyor. İşe alım süreci çeşitli sorular sormakla ve kişilik analizi yapmakla bitmeyen insan kaynakları, aynı zamanda işin verimliliği kadar yasal boyutuyla da ilgileniyor.
İşe başlayacak olan kişilerden gerekli belgelerin talep edilmesi, özlük dosyası kontrolü, arşivlenmesi ve çalışanın SGK işlemlerinin başlatılması, takibi gibi adımları da gerçekleştiren bu birim, aslında her personel girişinin başından sonuna oldukça kapsamlı bir süreci tamamlamış oluyor. Idenfit işe alım modülüyle tüm işe alım süreçlerinizi sorunsuz yönetin.
Performans Yönetimi
Şirket için yararlı olabilecek çalışanları işe almanın yanı sıra bu çalışanları verimli şekilde değerlendirmek de insan kaynakları yönetiminin bir parçasını oluşturuyor. Şirketin kültürü, çalışma saatlerinin belirlenmesi, departman ve görev dağılımları, tüm bunların İş Kanunu’na uygunluğu gibi adımlardan oluşan performans yönetimi, aynı zamanda daha verimli bir çalışma düzeni için personellerin kişilik özelliklerini de bilmeyi gerektirdiğinden “yetenek yönetimi” adıyla da anılıyor.
Çalışanların ayrı ayrı daha çok hangi görevleri başarılı yaptıklarının, hangilerinde düşük performans sergilediklerinin gözlem yoluyla ve üstlerinden alınan geri dönüşlerle belirlenmesi; bu sonuçlara bakılarak tekrar görev dağılımı ve yetkilendirme yapılması; gerekli görüldüğü takdirde verimliliği artırmaya yönelik toplantıların ve etkinliklerin gerçekleştirilmesi, yetenek ve performans yönetimi konusunda insan kaynaklarının üstlendiği görevleri oluşturuyor. Idenfit insan kaynakları yazılımı performans yönetimi modülüyle 360 derece performans değerlemesi yapmanıza olanak sağlar.
Tüm bu süreçler ve daha fazlasını planlı ve profesyonel bir şekilde yönetebilmeyi sağlayan Idenfit İnsan Kaynakları Modülleri ise işleri büyük ölçüde kolaylaştırıyor.
Zaman & İzin Yönetimi ve PDKS
İnsan kaynakları yönetiminin en külfetli kısımlarını oluşturan zaman & izin yönetimi, personel takibi ( pdks) ve puantaj hesaplama artık İK yazılımları sayesinde çok daha hatasız ve kısa sürede yapılabiliyor. Doğru ve eksiksiz zaman yönetimi için İK yazılımlarından destek almanın yanı sıra İş Kanunu’na da üst düzeyde hakim olmak gerekiyor. Idenfit İK yazılımı zaman ve izin yönetiminde puantaj takibi modülü ve izin yönetimi modülüyle olduğu gibi donanım destekli PDKS ile işletmelerin işini kolaylaştırıyor.
Çalışanların mesai, rapor, yıllık izin ve hak edişlerinde problemler ortaya çıkabileceği gibi özellikle personelin çıkış işlemlerinde gözden kaçan detaylar olabilir. İş Kanunu’nda yer alan ancak atlanmış bir ayrıntı veya yapılmış herhangi bir hata, yasal yollar üzerinden iş yerine hem maddi hem manevi zarar olarak dönebilir. Bu gibi nedenlerle insan kaynakları departmanlarının manuel işlerini dijitale taşıması önerilir.
Son olarak tüm bunlara ek, başarılı insan ilişkileri, iyi bir dinleyici ve yönlendirici olmak, personelin motivasyonu için çeşitli organizasyonlar düzenlemek de insan kaynakları yönetiminin görev kapsamı içinde yer alıyor.