Yıllık izin çalışanların en önemli haklarından biridir. Çalışan kişi hizmet yılına karşılık gelen yıllık izin hakkını kullanabilir. Bu hakkı ne zaman kullanacağı çalışanın isteğine bağlıdır. Fakat Yıllık İzin Yönetmeliği’ne göre şirketler tarafından toplu izin uygulaması da hayata geçirebilir.
Yıllık İzin Nedir?
Yıllık izin, iş sözleşmesinde bulunan çalışanın en az bir yıllık çalışma sonrasında kazandığı anayasal haktır. Yıllık izin kullanım süreleri çalışanın istediği ve işverenin onayladığı süreyi kapsar.
Yargıtay 9. Hukuk dairesinin 28/01/2016 tarih 2014/27000 E. 2016/2328 K. Sayılı kararında “…Yıllık ücretli izin yönetmeliğinde de belirtildiği üzere yıllık izin kullanılacağı zamanı belirlemek işverenin yönetim hakkı kapsamında kalmaktadır. İşverenin bu hakkının iyi niyet kuralları çerçevesinde kullanılması gerektiği açıktır. Bir başka anlatımla, işçinin anayasal temeli olan dinlenme hakkının, işyerinin gereklerine uygun biçimde ve mümkün olduğunca işçinin talebi çerçevesinde kullandırılması gerekir…” şeklinde açıklanır.
Toplu İzin Uygulaması Nedir?
Şirketlerin çalışmalarına ara vererek şirket içerisindeki temizlik, bakım, onarım, sayım gibi işlemlerini yaptığı dönemler olabilir. Bu dönem içerisinde şirket çalışanlarına toplu izin verebilir. Toplu izin uygulaması, tüm çalışanları kapsamak zorunda değildir. Toplu izine dahil edilmeyen çalışanların yıllık izin hakkı var ise bu izinlerini istedikleri zaman içerisinde kullanabilirler. Uygulama içerisine yıllık izin hakkı olmayan çalışanlar da dahil edilebilir. Şirket ihtiyaçları nedeniyle ya da şirket içerisinde bulunması gereken çalışanlar toplu izin dışında tutulabilir.
Toplu İzin ve Yıllık İzin Arasındaki Fark Nedir?
Yıllık izin, çalışanın kazanmış olduğu anayasal bir haktır ve çalışanın kendi tercihine bırakılmıştır. Çalışanın talep ettiği yıllık izin tarihleri işveren tarafından onaylandığı zaman çalışan istemiş olduğu tarih aralığında yıllık izin kullanabilir. Toplu izin uygulaması ise şirket içerisinde tüm ya da belirli çalışanları aynı anda ve belirli zaman için şirket tarafından zorunlu olarak izine çıkarılmasıdır. Ayrıca yıllık izin hakkı olmayan çalışanlar da toplu izin dahilinde izin uygulamasına dahil edilebilir.
Toplu İzin Uygulaması Ne Zaman Uygulanabilir?
Toplu izinler şirketin işleyişine göre değişebilir. Mevsimsel ya da dönemsel etkiler bu kararın verilmesinde birincil faktör olarak görülür. Ayrıca taşınma gibi değişiklik durumlarında da toplu izin kararı alınabilir. Tüm bu nedenlerin yanında şirket, çalışanlarına bu uygulama için bir neden ya da mazeret sunmak zorunda değildir. Yönetmelikte bu duruma ilişkin bir zorunluluk ya da düzenleme bulunmaz. Toplu izin uygulaması yalnızca Nisan ayından Ekim ayına kadar olan dönemi kapsayabilir, bu zaman dilimi dışında toplu izin uygulaması yapılamaz. Bu dönem dışına çıkan şirketlerde çalışanın haklı neden göstererek iş sözleşmesini feshetme hakkı vardır.
Toplu İzin Uygulamasında Şirketin Yükümlülükleri
Toplu izin halinde izin kurulu veya izin kurulu yerine geçen kişiler tarafından izin çizelgeleri hazırlanmak zorundadır. Hazırlanan izin çizelgeleri işyeri içerisinde ilan edilir. İzin çizelgesinde bulunması gerekenler;
- Kimlerin toplu izin uygulaması içerisine dahil edildiği
- İzin başlangıç ve bitiş tarihleri
- Yol izni varsa bu izni kullanacak kişiler ve yol izin süresi
Toplu İzin Uygulamasına Çalışanın Uymama Hakkı Var Mıdır?
Yıllık izin kullanımında olduğu gibi toplu izinde de izin kullanım süresi işverenin kararına bağlıdır. Toplu izin uygulaması da şirketin karar mekanizması olduğu bir durumdur. Toplu izin uygulandığında bu izinler çalışanların yıllık ücretli izinlerinden, yıllık izin hakkı olmayanların ise gelecek yıllık izin haklarından düşer. Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği‘nin 10.maddesinde, “işveren veya işveren vekili Nisan ayı başı ile Ekim ayı sonu arasındaki süre içinde, işçilerin tümünü veya bir kısmını kapsayan toplu izin uygulayabilir.” şeklinde düzenlenmiştir. Bu durumda çalışanın toplu izin kararına karşı uymama hakkı yoktur.
Genel olarak izin kullanımı hem çalışan hem şirket için olumlu olarak kabul edilebilir. Ücretli yıllık izin bir hak olduğu kadar çalışan için de bir ödül niteliği taşır. Çalışanın motivasyonu ve verimliliği için de izin oldukça önemli bir uygulamadır. Toplu izin uygulaması da zorunlu hallerde şirketin kendi yararı için aldığı bir karardır ve çalışanları da mağdur etmeme amacı taşır. Uygulama süreçleri sorunsuz şekilde planlandığında hem şirket hem de çalışanlar zarar görmeden bu süreci geçirebilir.