Avans vermek konusunda her işletmede farklı yaklaşımlar izlenebilir. Hiç şüphesiz tüm çalışanlar dönem dönem mali olarak zorluklar yaşayabilir ve bu durumlarda çalıştığı işyerinden avans talebinde bulunmak isteyebilir. Çalışanların bu noktada haklarını ve avans ödemelerinin kapsamını, hangi şartlarda ödemeye hak kazandıklarını net olarak bilmeleri önem kazanır. İşçi ve işveren arasında düzenlenen iş sözleşmesine istinaden hazırlanan 4857 Sayılı İş Kanunu 6098 Sayılı Borçlar Kanunu, avans uygulaması ile ilgili tanımlama, avans talebi için sağlanması gereken koşullar ve işverenin yükümlülüklerine dair detaylı şekilde bilgi verilmiştir.
Avans Nedir?
İşçilerin çeşitli nedenlere bağlı olarak iş sözleşmesinde yer verilen maaş ödeme gününden önce nakde ihtiyaç duyması halinde işverene başvurarak henüz çalışarak hak kazanılmamış maaş dönemine ilişkin talep ettiği ön ödeme avans olarak adlandırılır. Avans vermek işveren tarafından ödeme planına dahil edilmeyen, beklenmedik bir gider olduğundan sürecin hukuki zemine uygun yürütülmesi, işçinin avans ödemesi hakkında detaylı bilgi sahibi olması oldukça önemlidir.
İşverenin Avans Vermek İçin Yasal Bir Zorunluluğu Var mı?
İş Kanunu ve Borçlar Kanununda avans ödemeleri hususunda belirtilen belirli şartlar haricinde işverenin avans ödemesini zorunlu kılan herhangi bir düzenleme yoktur. Avans ödemelerinde temel esas işçinin talebini işverenin olumlu şekilde karşılamasıdır. Avans talebinin makul ölçülerde karşılanması çalışan memnuniyeti ve motivasyonu için büyük öneme sahip olmakla birlikte ödeme yapılmaması haklı fesih nedenleri arasında yer almaz.
İşçi Hangi Koşullarda Avans Talep Edebilir?
Borçlar Kanunu’nda belirtilen hükümler gereğince işverenin avans talep edebilmesi 3 koşulla sınırlandırılmıştır. İşçinin avans talep edebilmesi için zorunlu bir ihtiyacı olması gerekir. Örneğin borcu sebebi ile ödeme emri tebliği gelmesi, hastalık vb. durumlar zorunlu ihtiyaçlar arasında sayılabilir. İşverenin işçiye avans ödemesi yapabilecek finansal güçte olması ve işçiye orantılı şekilde ödeme yapılması da avans ödemesi koşulları arasındadır. İşe yeni başlamış olan bir işçinin avans talep etmesi halinde kabul edilmeme olasılığı yüksektir. İşverenler avans vermek konusunda işçiye o ay içinde çalışılan toplam gün kadar ödeme yapabilir. İşverenin işçiye avans vermeyi kabul etmemesi haklı fesih nedenleri arasında değildir. İşçi avans talebi karşılanmadığı için istifa etmesi durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanamaz.