Tam olarak hangi yılların Y Kuşağını temsil ettiği konusu hâlen tartışılmakla birlikte, 1977-2003 yılları arasında çeşitli aralıklara yerleştirilmeye çalışılan bu kuşak, literatürde daha ziyade 1980 sonrasında doğmuş ve 2000 yılı ile birlikte yerini bir sonrakine bırakmış olan kuşağı temsil etmekte olup günümüzde en yaşlısı 42 ve en genci 22 yaşındadır. En bilinen adları; Y Kuşağı (GenerationY, Gen Y) olmakla birlikte,
- Milenyumlular (Millennials),
- Gelecek Kuşak (Generation Next),
- Dijital Kuşak (Digital Generation),
- Sonrakiler (Nexters),
- www Kuşağı (Generation www) ve
- Net Kuşağı (Net Generation, Gen N)
gibi adlarla da anılmaktadırlar.
Y Kuşağını tanımlayan en belirgin özellik, internet ve diğer teknolojik gelişmelerin hız kazandığı bir dönemi deneyimlemiş olmalarıdır. Hatta bu kuşağın teknoloji ile büyüdüğünü, internet ve iletişim teknolojilerinin hayatlarının ayrılmaz parçaları olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Y Kuşağının aynı zamanda internet erişimlerinin olduğu cep telefonları ile sosyal medya kullanımına aşırı derecede bağımlı oldukları ve bu ortamlardaki akışları sürekli çevrimiçi olarak takip ettikleri bilinmektedir. Teknolojiyle olan bu sıkı ilişkileri, onları birçok görevi bir arada yapabilmeleri bakımından da üstün yetenekli bireyler hâline getirmiştir. Bu da birçokları tarafından Y Kuşağının, çalışma hayatında bir dönüm noktası unsuru olarak düşünülmesine neden olmaktadır.
Teknolojideki önemli ilerlemeler ile internete olan kesintisiz erişimleri ve 1990’larda bilgiye ulaşma konusunda engellerin olmaması nedeniyle Y Kuşağı, iyi eğitimli ve teknolojik olarak gelişmiş bireylerin oluşturduğu bir kuşaktır. Bununla birlikte yaşamları süresince gerek seyahat gerekse medya ve internet erişimleri yoluyla farklı insanlarla karşılaştıklarından kültür, ırk ve cinsel tercihler gibi çeşitliliklere aşina ve bunlara önceki kuşaklardan çok daha fazla hoşgörü ile yaklaşmaktadırlar.
Diğer yandan bu kuşak ebeveynleri arasında yüksek boşanma oranlarına tanık olmuştur. Hatta boşanma oranlarının Y Kuşağı döneminde arttığına vurgu yapılarak bu kuşağın bu denli fazla dağılmış ailelerle baş etmek zorunda kalan ilk kuşak olduğu ve neredeyse üçte birinin tek ebeveynli evlerde yaşadığı belirtilmiştir. Aileleri ile aralarındaki ilişkinin ise aşırı korumacı ebeveynlik ilişkisi olduğundan bahsedilmektedir. Y Kuşağının özellikle X Kuşağından olan aileleri Türkçede “helikopter ebeveyn/anne”anlamına gelen orjinali “helicopter parents”, “soccer mum” ve “curling mum”olan ifadelerle açıklanmaktadır. Bu noktada birçok araştırma raporu, Y Kuşağı üyelerinin bir yandan çocuklarının hayatlarının birçok yönünü kontrol altına alırken bir yandan da onları diğerlerinden daha iyi olduklarına inanmaları için eğiten ve yüreklendirerek destekleyen ebeveynlere sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Bu ebeveynler, çocuklarını rekabetçi hâle getirmek için yetiştirirken onları okul sonrası etkinliklerine katılmaya da yönlendirmiştir. Y Kuşağının yüksek özgüvenli olmasının altında yatan nedenin, aileleri tarafindan bu şekilde sürekli yüreklendirilmeleri olduğu da düşünülmektedir.
Y Kuşağının Çalışma Hayatında Öne Çıkan Tutum ve Davranışları
Gelişim yıllarında farklı koşulların tecrübe edilmesinin, çalışma ortamı da dâhil olmak üzere bireylerin çevrelerini algılama ve yorumlama biçimini etkilediği düşünülmektedir. Nitekim farklı yaş aralıklarında doğan bireyler hayatlarını etkileyen olayları diğerlerine göre farklı şekilde deneyimlemekte ve yaşanan olaylar bireyi şekillendirirken çalışmaya ilişkin tutum ve beklentileri üzerinde de belirleyici olmaktadır. Y Kuşağı üyelerinin çalışma hayatında öne çıkan tutum ve davranışları şöyle sıralanabilir:
- Hızlı Sonuçlar Almaya Alışkındırlar: Y Kuşağı üyelerinin öne çıkan en belirgin özellikleri, teknolojik gelişmeler içinde büyümüş olmaları nedeniyle bu hızlı devinim sürecinde hızlı sonuçlar almaya alışkın olmaları ve kariyerlerindeki ilerleme için uzun yıllar beklemeyi göze almamalarıdır. Böylece önceki kuşaklardan kariyer konusuna yaklaşımları açısından farklılaşmaktadırlar.
- İş Değiştirmekten Çekinmezler: Y Kuşağı üyelerinin İş değiştirmekten çekinmemeleri, yaşam boyu sayıca fazla sahip olacakları kariyer anlamına gelebilecek “sınırsız kariyer” kavramını ortaya çıkartmıştır. Y Kuşağının, tatmin olmadığı bir iş yerinde ve kendisini geliştiremediğini düşündüğü noktada kolayca iş değiştirme eğiliminde olduğu düşünülmektedir. Bir örgüte kendilerini adayarak karşılığında ömür boyu istihdam edilmeyi beklemek gibi bir düşünce içinde de olmadıklarından uzun vadede tek bir örgüt için çalışmayı tercih etmeyeceklerine inanılmaktadır.
- Bilişsel Zorlayıcılığı Olan İşleri Tercih Ederler: Y Kuşağı üyeleri, bilişsel anlamda kendilerini zorlayıcı işlerden hoşlanmakta ve güçlü bir başarma isteği ile hareket etmektedirler. Bunun için fark yaratmak için çabalamakta ve başarılarını sürekli olarak diğerleriyle kıyaslamaktadırlar.
- Profesyonel Gelişime Önem Verirler: Profesyonel gelişimlerine son derece önem veren bu kuşak kendilerinden önceki kuşaklarla kıyaslandığında öğrenmek için en hevesli kuşak oldukları söylenmektedir. Gelişimleri için öğrenmeye son derece açık olan Y Kuşağı tarafından önemli görülen istihdam çıktılarından biri, işbaşında yeni beceriler edinerek gelişmektir.
- Liderlerinden Mentörlük Beklerler: Y Kuşağı için yöneticileriyle olan ilişkilerinin kalitesi, kendilerinden edinecekleri bilgi ve deneyimlerle öğrenme süreçlerini üst düzeye çıkartacağından son derece büyük önem taşımaktadır. Bu konuda Y Kuşağı örgütlerde yöneticilerinin kendilerine mentörlük ve liderlik etmesine önceki diğer kuşaklardan çok daha fazla değer vermektedir.
- Kararlara Katılmayı İsterler: Y Kuşağı üyeleri, genellikle evdeki kararlara da küçük yaşlardan itibaren dâhil oldukları için, profesyonel yaşamlarında da karar alma sorumlulukları olmasını beklerler. Bu nedenle, performansları hakkında geri bildirimlerde bulunan kapsayıcı bir yönetim tarzı, bu kuşak için ideal olandır.
- Eğlenceli ve Eşitlikçi İş Akışı Tercih Ederler: Y Kuşağı üyeleri, yaptıkları işi bir yük olarak görmedikleri, eğlenceli bir iş akışının olduğu çalışma ortamı beklemektedirler. Onlara göre geleneksel çalışma ortamları geçerliliğini yitirmiştir. Bu anlamda katı kuralların ve dikey bir hiyerarşinin olmadığı, ast ve üstün işbirlikçi ve yatay bir ilişki içinde çalıştıkları, hedef ve sınırların net bir şekilde belli olduğu proje temelli ve esnek bir çalışma programını tercih etmektedirler.
- Hiyerarşik Kabul Etmezler: Y Kuşağı üyeleri, geleneksel hiyerarşik örgüt yapısındaki ünvan ve pozisyonlardan etkilenmemektedirler. Büyürken ailevi kararlar alınırken onlar da karar alma sürecindeetkin olduklarından, örgütlerdeki hiyeyarşik yapıya anlam verememektedirler. Diğer bir ifadeyle, hiyerarşik bir yapıda büyümemiş olduklarından hiyerarşiyi anlamakta güçlük çekmektedirler. Hatta birçok Y Kuşağı üyesi kıdem göz önünde bulundurulmaksızın örgütte çalışan tüm bireylerin, her türlü durumdan şeffaf bir şekilde haberdar edilmesinin ve iyi fikirleri olan çalışanlara fırsat verilmesinin önemli olduğunu düşünmektedir.
- Serbest Kıyafet Uygulamasını Tercih Ederler: Y Kuşağı üyeleri, çalışma ortamında her türlü katı kuralı reddetmektedirler. Onlar için iş yerinde resmî kıyafetler giymek de otoriter bir davranışın izdüşümüdür. Bu nedenle resmî kıyafetlerden de hoşlanmamakta serbest kıyafet uygulamasını tercih etmektedirler.
- Sosyal İlişkiler Geliştirmeye Önem Verirler: Y Kuşağı üyeleri, takım çalışmasına büyük ilgi duymakla birlikte iş akışında esneklik ve eşitlikçi bir işbirliği olduğu sürece yönergelere bağlı kalmayı tercih etmektedirler. Bu kuşak için takım çalışması kişisel bir eğlence ve sağlayacağı sosyal etkileşim ile yeni kişiler tanıyarak yeni deneyimler kazanma fırsatını da içermektedir. Onları motive eden unsur, içinde bulundukları grup ile iyi bir takım çalışması ortaya koymaktır.
- İş-Özel Yaşam Dengesine Önem Verilmesi Gerektiğine İnanırlar: Y Kuşağı üyeleri, iş-özel yaşam dengesine hayli önem vermektedirler. İş ve özel yaşamlarına ait zaman dilimlerini bizzat kendileri belirlemek ve yönetmek istemektedirler. Onlara göre bir iş yapıldığı sürece, o işin ofis ortamında ya da başka bir ortamda yapılmış olmasının hiçbir önemi yoktur. Bu anlamda bütünüyle esnek bir yapıyı tercih etmektedirler.
- Eşitlik Arayışı İçindedirler: Y Kuşağı üyelerinin, önyargıların bir kenara konmaya başlandığı eşitlikçi bir toplum yapısı içinde büyüdüklerinden bu yapının etkisi altında yaş, etnik köken ve cinsiyet yönelimindeki çeşitliliğe karşı da daha toleranslı oldukları söylenmektedir. Bu nedenle eşitsizliği asla kabul etmemekte ve bir işe kabul edilmede veya işte terfi etmede bu gibi kriterlerin herhangi birinin önünde fırsatlara erişim konusunda engel olmaması gerektiğini savunmaktadırlar.