Kadınlarda ve Erkeklerde Emeklilik Yaşı ve Şartları

Türkiye’de emeklilik yaşı ve şartları, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenen bir dizi kriter ve düzenlemeye tabidir. Emeklilik yaşı ve şartları, çalışanın sigorta başlangıç tarihine, prim gün sayısına ve yaşına bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Kadınlarda Emeklilik Yaşı ve Şartları 

Türkiye’de kadınlar için emeklilik yaşı ve şartları, sigortalılık başlangıç tarihi, sigorta kolu (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) ve prim ödeme gün sayısına göre değişiklik gösterir. Yasal mevzuata göre 08.09.1999 ve öncesinde sigorta başlangıcı olan kadınlar 5000 – 5975 gün arası sigortalılık süresini doldurduğunda kademeli olarak emekliliğe hak kazanır. Sigortalı olma yılı arttıkça emekli olma yaşı da artar.

09.09.1999 – 30.04.2008 tarihleri arasında sigortalı olan kadınlarda ise emekli olmak için 25 yıl veya 7000 gün prim ödeme şartı aranmaktadır. Bu şartları sağlayan kişiler 58 yaşında emekli olabilmektedir. Primini tamamlayanlar yaş şartını beklemelidir.

Erkeklerde Emeklilik Yaşı ve Şartları

Erkeklerde de 08.09.1999 ve öncesi sigorta girişi olanlar için kademeli geçiş uygulanır. Sigorta başlangıç yılı arttıkça emeklilik yaşı da artar. 5000 – 5975 gün arası prim ödeyen kişiler 44 – 58 yaş arasında emekli olabilir. 09.09.1999 – 30.04.2008 arasında sigorta girişi olan kişiler 7000 gün veya 25 yıl şartını tamamladıklarında 60 yaşında emekli olabilir.

Yaş Şartı

Genel olarak, Türkiye’de emekli olmak için belirli bir yaşa ulaşmak gereklidir. Bu yaş, 2022 itibariyle erkekler için 65, kadınlar için ise 60’tır. Ancak, prim ödeme gün sayısı ve diğer faktörlere bağlı olarak bu yaşlarda esneklik oluyor.

Emeklilik için belirli bir prim gün sayısını tamamlamak gerekir. Genel olarak, 2022 itibariyle erkekler için 7200 gündür. Kadınlar için ise 7200 gün (2028’den itibaren ise 9000 gün) prim ödeme şartı vardır. Bu şartları yerine getirmeyen kişiler emekli olamazlar.

Yaş haddinden emeklilik hakkında bilgi olmak için böyle buyrun!

Sigorta Başlangıç Tarihi

Sigorta başlangıç tarihi, kişinin ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başladığı ve adına prim yatırılmaya başlandığı tarihtir. Bu tarih, Türkiye’de emeklilik yaşı ve prim gün sayısını belirleyen en önemli faktörlerden biridir.

Sigortalılık süresine erken başlayanlar, genellikle daha erken yaşta emeklilik hakkına sahip olur. Özellikle 1999 yılı öncesinde sigortalı olanlar için emeklilik yaşı daha düşüktür. 8 Eylül 1999 tarihinde çıkarılan yasa ile emeklilik sisteminde köklü değişiklikler yapıldı. Ve sigorta başlangıç tarihine göre kademeli emeklilik sistemi getirildi. Bu tarihten önce sigortalı olanlar daha erken yaşlarda emekli olabilirken, bu tarihten sonra başlayanlar için emeklilik yaşı ve prim gün sayısı artırılmıştır.

1 Mayıs 2008 tarihinden sonra sigortalı olanlar için emeklilik şartları yeniden düzenlenmiş ve prim gün sayısı ile emeklilik yaşı daha da yükseltilmiştir. Bu tarihten sonra sigorta girişi olanlar için emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak belirlenmiştir. Sigorta başlangıç tarihi, kişinin ne zaman emekli olabileceğini hesaplamak için temel referans alınır. Emeklilik yaşı ve gerekli prim gün sayısı, sigortalılık başlangıç tarihine göre farklılık gösterir.

İsteğe Bağlı Emeklilik

 İsteğe bağlı sigorta 5510 sayılı kanunda; “kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan sigortadır.” Şeklinde tanımlanmıştır.  

Kimler bu sigortadan yararlanır?

Türkiye’de ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından aşağıdaki şartlar aranır: 

-5510 sayılı Kanuna tâbi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak durumunda olanlar, 

-4/a kapsamında sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak durumunda olanlar, 

-Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olanlar, 

-18 yaşını doldurmuş olanlar, 

-İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmuş olanlar isteğe bağlı sigortalı oluyor. 

Yine belirtelim ki isteğe bağlı sigortalı olabilmek için T.C. vatandaşı olma şartı yoktur. Yasal olarak Türkiye’de ikamet etme şartı vardır. Ölüm sigortasından gelir/aylık alanlar isteğe bağlı sigortalı olabiliyor. Yine kendi sigortalılığı nedeniyle gelir (aylık değil) bağlanmış olanlar isteğe bağlı sigortalı olabilirler. 

Bu kapsamda yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşları isteğe bağlı sigortalı olma imkanından mahrum bulunurken kanun uyarınca “Ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanlardan Türkiye’de ikamet şartı aranmaz.”  

Askerlik Borçlanması

Askerlik borçlanması tam anlamıyla askerlik görevini ifa etmiş olan Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlarının askerlik sürelerini borçlanarak sosyal güvenlik sistemlerindeki emekliliklerine erken hak kazanabilmek amacıyla prim günlerine ekleyebilmelerini sağlayan bir avantajdır. Bu sayede vatandaş sanki askerlik zamanı süresince çalışmış sayılıyor. Böylece SGK prim süresine ekleme yapılıyor. Böylelikle beklendiğinden daha erken bir şekilde emeklilik sağlanıyor. Askerlik borçlanması ile birlikte tespit edilen sigortanın başlangıç tarihinden daha önceki tarihlerdeki süreler nedeniyle borçlandırılma halinde, hem sigortanın başlangıç tarihi borçlandırılan prim günü sayısı kadar geriye götürülür. Aynı zamanda hem de prim gün sayısı bu sebeple artar. Fakat askerlik görevinden önce sigortalı olanlar için sadece prim gün sayısında artış olur.

​Askerlik borçlanması bedeli bilindiği üzere her sene artış gösterir. En güncelinden hesaplama sonuçları ve başvuru usulü Sosyal Güvenlik Kurumu üzerinden yapılıyor. Bundan ötürü ikametgâh adresine en yakın olan İl Sosyal Sigortalar Kurumuna gidilmesi gerekmektedir. Askerlik borçlanması için vatandaşın yanında Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Belgesi ve askerliğe ilişkin bilgi ve belgeleri barındıran evrak bulunmalıdır. Bu sayede askerlik borçlanması için gerekli olan formun doldurulması sağlanır. Başvuru için gerekli olan matbu form, e-devlet uygulaması üzerinden ya da SGK tarafından fiziki olarak veriliyor. Başvurunun dikkate alınması için; belgede boş alanın bırakılmaması ve doğru olan bilgilerle tamamlanması zorunludur.

Doğum Borçlanması

Annenin doğum yapması anında, primlerini ödeyememesi nedeniyle emeklilik haklarının tehlikeye girmesini engellemek için doğum borçlanması hakkı sunulmuştur.

Bu sayede anneler, doğum izni süresince prim ödememesine rağmen, emeklilik maaşı ve diğer sosyal güvencelerinden yoksun kalmazlar. Doğum borçlanması hakkı, genellikle annelerin sosyal güvenlik primlerini ödeyememesi durumunda kullanılıyor.

Ancak bazı durumlarda baba için de bu haktan yararlanma imkanı bulunmaktadır. Baba da çocuğun doğumundan sonra emekli olacaksa, doğum tarihine kadar olan süre için prim ödemesi yapamamış olabiliyor. Ayrıca bu durumda da doğum borçlanması hakkı kullanılabiliyor. Öncelikle annenin, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bağlı bir sigortalı olması gerekmektedir. Ayrıca çocuğun dünyaya gelmesinden önceki ve sonraki 10 sene arasındaki süre içinde prim ödenmesi gerekiyor.

Bu süre içinde prim yatırılmamış ise prim yatırılmamış olan süreyi borçlanarak emeklilik mümkün oluyor. Doğum borçlanması hakkının kullanılabilmesi için başvuru yapmak gerekmektedir.

Malulen Emeklilik Şartları

Malulen emeklilik, çalışma gücünü en az %60 oranında kaybeden sigortalıların erken emeklilik hakkı kazanmasını sağlayan bir uygulamadır. Kişinin çalışma gücünü en az %60 oranında kaybettiğine dair Sağlık Kurulu Raporu alması gereklidir. Bu rapor, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) yetkilendirdiği hastaneler tarafından düzenleniyor. 

Kişinin malulen emekli olabilmesi için en az 10 yıllık sigortalılık süresine sahip olması gerekmektedir. Sigortalılık süresi, kişinin sigorta başlangıç tarihinden itibaren hesaplanır.

Malulen emeklilik için iş gücü kaybına neden olan hastalıkların ya da engellilik durumunun, sigortalılık süresi içinde ortaya çıkmış olması gerekmektedir. Kişinin sigortalı olmadan önce mevcut olan bir hastalık veya engellilik durumu malulen emeklilik için geçerli sayılmaz. Ancak hastalığın ilerlemesi ve iş gücü kaybının %60 oranına ulaşması durumunda malulen emeklilik başvurusunda bulunur.

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT)

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT), Türkiye’de sigortalı olarak çalışmaya başlayan ancak 1999 yılında yapılan emeklilik reformu sonrasında emekli olabilmek için prim gün sayısını doldurmuş olmalarına rağmen yaş şartını beklemek zorunda kalan kişileri tanımlayan bir kavramdır. EYT’liler, sigortalı çalışma hayatlarına erken başlamalarına rağmen, emeklilik yaşlarının yükselmesi nedeniyle emeklilik haklarını beklemek durumunda kalmışlardır.

8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı yasa ile emeklilik sistemi değiştirildi. Bu yasayla birlikte, sigortalılık başlangıç tarihine bakılmaksızın emeklilik için hem yaş hem de prim günü şartı getirildi.

2023 yılında yapılan düzenleme ile EYT sorunu çözülmeye çalışılmıştır. Bu düzenleme kapsamında 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta girişi olan kişiler, prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartlarını tamamlamışlarsa emeklilik yaşına bakılmaksızın emekli olabileceklerdir.

Bireysel Emeklilik Nedir?

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), bireylerin emeklilik döneminde ek gelir sağlayarak yaşam standartlarını korumalarını hedefleyen, devlet tarafından teşvik edilen gönüllü bir tasarruf ve yatırım sistemidir. Sosyal Güvenlik Sistemi’ne (SGK) ek olarak bireysel birikim yapılmasına olanak tanır. BES, kişilere tasarruf alışkanlığı kazandırmayı ve emeklilik dönemlerinde daha rahat bir yaşam sürmelerini amaçlar.

Ülkelere Göre Emeklilik Yaşları

Dünyada emeklilik yaşı, ülkelerin sosyal güvenlik sistemleri, yaşam beklentisi, ekonomik koşullar ve hükümet politikalarına göre farklılık gösterir. Her ülke kendi koşullarına göre belirlediği emeklilik yaşını zamanla güncelleyebilir.

Almanya’da emeklilik yaşı kademeli olarak artırılıyor. Hem kadınlar hem de erkekler için 65 ila 67 yaş arasında değişiyor. Fransa 2023 yılında bir emeklilik reformu yapmış olup, emeklilik yaşını kademeli olarak 62’den 64’e çıkarmaktadır. Bu reform, hem kadınları hem de erkekleri aynı şekilde etkilemektedir. İspanya’da ise mevcut emeklilik yaşı 65 olmakla birlikte, gelecekte bu yaşın 67’ye çıkarılması planlanmaktadır.

İtalya’da kadınlar ve erkekler için emeklilik yaşı 67 olarak sabitlenmiştir. Ülkede emeklilik yaşında cinsiyet farkı gözetilmemektedir. ABD’de tam emeklilik yaşı, doğum yılına bağlı olarak 66 ile 67 arasında değişmektedir. ABD’de de emeklilik yaşı kademeli olarak 67’ye yükselmektedir.