Değer zinciri analizi, şirketin rekabet avantajı sağlamak için hangi faaliyetlerinin en değerli olduğunu ve hangilerinin optimize edilebileceğini anlamasına yardımcı olur. Bu şekilde şirket maliyetlerinin en büyük payını oluşturan ve kar marjlarını artıran birincil faaliyetleri optimize edebilir.
Şirketler çoğunlukla üretim ve teknik süreçlerle ilgili olduğu için değer zincirini düşünürler. Yetenek yönetimi süreçlerini tasarlarken nadiren değer zincirlerini dikkate alırlar. Rekabet avantajını sürdürmek için insan kaynakları değer zincirini yönetmek bir şirketin başarısının kritik bir bileşenidir.
Değer Zinciri Analizi Nedir?
Değer zinciri analizi, şirket içindeki ve etrafındaki faaliyetleri ifade eder. Şirketin rekabet gücünün analiz ile ilişkilendirir. Zincir boyunca üretilen değeri yakalamak, yönetim stratejistleri arasında popüler bir yaklaşımdır. Bu değer, dış ve iç bir bakış açısıyla incelenebilir.
Genellikle değer sistemi olarak adlandırılan dış perspektif, iç faktörlerin yanı sıra zinciri etkileyen tüm dış faktörleri İçerir. İç perspektif ise dış faktörlerin iç faaliyetleri nasıl etkileyebileceğini dikkate alır. Bu şekilde değer zincirinin yalnızca kurum içi süreçlerine ve politikalarına bakar.
İnsan Kaynaklarında Değer Zinciri Analizi Kullanımı
İnsan kaynakları, bir bireyin bir şirkete yerleşmesine ve tam anlamıyla performans göstermesine yardımcı olan bir faaliyetler bütünüdür. Tüm bu faaliyetler, değer zinciri kullanılarak temsil edilebilir. Değer zinciri toplam değeri gösterir. Değer aktivitelerinden ve potansiyelden oluşur. Değer etkinlikleri, insan kaynaklarının motivasyon ve öğrenme açısından oluşturduğu temel süreçlerdir. Potansiyel ise değer aktiviteleri yardımı ile geliştirilen bireyin doğasında var olan yeteneğidir.
Değer etkinlikleri iki kategoriye ayrılabilir. Bunlar; birincil etkinlikler ve destek faaliyetleridir. Bir İK değer zincirindeki başlıca faaliyetler; İşe alma süreci, yerleşim (alışma süreci), iş deneyimi, performans yönetimi ve kariyer planlamadır. Destek faaliyetleri ise; iletişim, eğitim, ücret, yönetimi ve yan haklardır. Bu değer faaliyetlerinin her birinin nasıl gerçekleştirileceği ve nasıl rekabet avantajı sağlanacağı İK tarafından belirlenir.
İnsan Kaynaklarında Değer Zincirini Analiz Etmek
İnsan kaynakları süreçlerinde değer zincirini analiz etmenin amacı, süreç içerisindeki her bir iş faaliyetinin genel rekabet stratejisine nasıl katkıda bulunduğunu görmektir. Ayrıca süreç içerisinde kazanılabilecek verimlilik ve maliyet tasarrufları da belirlenebilir.
Bir şirket, değer zinciri içindeki faaliyetlerin maliyetini azaltabilir. Bu şekilde değer zincirini yeniden yapılandırarak değer zinciri analizi yoluyla bir maliyet avantajı yaratabilir.
Değer Zinciri Analizindeki İnsan Kaynakları Adımları
Genel rekabet stratejisini belirlemek veya açıklığa kavuşturmak ilk adımdır. Bu adım, şirket vizyonunu ve misyonunu yeniden gözden geçirmek ve şirketin kısa/uzun vadeli hedeflerini yinelemek amaçlıdır. Tüm departmanların hangi seviyede olduğunu ve hepsinin aynı seviyede olduğundan emin olunmalıdır.
Aktivite analizi ile yetenek yönetimi sürecinde üstlenilen her faaliyetin belirlenmesi gerekir. Bu faaliyetler işe alım, çalışanın şirket bağlılığını oluşturma gibi süreçlerden oluşur. Faaliyetlerin yürütülmesinden sorumlu olan insan kaynakları uzmanlarının bir beyin fırtınası yaparak bu süreçleri incelemesi gerekir.
Değer analizi için faaliyet süreçlerinin değerleri analiz edilmelidir. Süreçte değişiklik yapmanın artılarını ve eksilerini değerlendirmek önemlidir. Ayrıca, değişikliklerin şirket içindeki diğer departmanları nasıl etkileyebileceğini de düşünmeli ve önerilen değişikliklerin genel etkisi öngörülmelidir.
Planlama adımında ise yetenek yönetimi değer zinciri içindeki faaliyetlerin maliyetleri hesaplanmalıdır. Bu maliyeti azaltmak için stratejik bir plan tasarlanabilir ve uygulanabilir.
Son adım ise değer zincirindeki faaliyetlerin maliyetlerini düşürmek için stratejik bir plan geliştirmeyi hedefler. Ayrıca maliyet tasarrufu sağlayan fırsatlar belirlenir.
Değer Zinciri Analizi Stratejisi
Stratejik plan şunları içermelidir:
- Değişikliklerin şirket için rekabet stratejilerini sağlayacağına dair güvence verilmelidir.
- Değişikliklerden etkilenen tüm departmanlardan önemli oyuncuların katılımı sağlanmalıdır.
- Değişiklikleri uygulamak için gerçekçi bir zaman çizelgesi hazırlanmalıdır.
- Ekibin yetenek ve becerilerine göre sorumluluk dağılımı yapılmalıdır.
- Değer zinciri sürecinde yapılan değişikliklerin etkisini ölçmek için bir ölçüm süreci
- Yetenek yönetimi değer zinciri sürecinin sürekli iyileştirilmesi ve sürekli yönetimi için bir süreç
Etkili bir şekilde yürütüldüğünde bir değer zinciri analizi aşağıdaki faaliyetlerde stratejik bir araç olarak kullanılır:
- Değer zincirindeki her bir iş faaliyetinin kuruluşun rekabet stratejisine nasıl katkıda bulunduğunu belirleme
- Departmanlar arasında sinerji yaratma
- Stratejiyi genel olarak daha sistematik hale getirme yeteneği
Sonuç olarak değer zinciri analizi, bireysel faaliyetlerin bir toplamı değildir. Sistem içinde kesin bağlantılar vardır. Bu bağlantılar, faaliyetler içinde uygun optimizasyon ve koordinasyon için gereklidir. Bağlantıları kullanmak, genellikle optimizasyon ve koordinasyonun gerçekleşmesine izin veren bilgi akışlarını gerektirir. Bağlantıları tanımanın ve yönetmenin zorluğu göz önüne alındığında bunu yapabilme yeteneği çoğu zaman sürdürülebilir bir rekabet avantajı sağlar.