Uzun yıllardır dünyanın birçok yerinde firmaların tercih ettiği uzaktan çalışma sistemi, pandemi nedeniyle çaresiz kalan firmaların çıkış kapısı olarak öne çıkıyor. Klasik çalışma ortamlarına alışkın olan birçok şirket, pandeminin olumsuz etkilerinden korunmak için alınan önemler kapsamında çalışanlarını ofislerden uzaklaştırıyor. Uzaktan çalışma bu durumlar için çalışanları ve işletmeleri kurtaracak alternatif bir çalışma şekli olarak tercih ediliyor.
Çalışanlar için oldukça rahat ve serbest bir sistemmiş gibi görülse de uzaktan çalışma prosedürü sıkı ve kanunla koruma altına alınmış bir çalışma şekli. Bu çalışma şeklini tercih eden kişiler istedikleri ortamdan çalışmalarını yürüterek firmaların üretim sürecine katılırlarken sosyal haklardan da yararlanıyor. Hatta bu personeller çoğunlukla ofis içi çalışanlarla aynı sözleşmelerle değerlendiriliyor.
Uzaktan Çalışma ve Pandemi Önlemleri
Pandemi sürecinde ofislerini kapatan ancak üretime devam etmek isteyen firmalar evden çalışma yöntemini tercih etmeye başladılar. Bu sistem ile personeller, evlerinin güvenli ve konforlu ortamında çalışmaya dahil olabiliyor ve bu çalışma yöntemi aracılığıyla sürece dahil edilen elemanlar, sistemin hem olumlu hem olumsuz yanlarını deneyimliyor. Çalışanları virüs salgını gibi tehlikelerden korusa da uzaktan çalışmanın bazı sınırlılıkları bulunuyor.
Uzaktan çalışma yönetmeliği ile klasik çalışma yönetmeliği arasında aslında büyük bir yapısal farklılık bulunmuyor. Uzaktan çalışan kişilerle ofislerde çalışan elamanlar aynı pozisyon için aynı ücretlendirmeye tarifesinden ve haklardan yararlanıyor. Ancak uzaktan çalışma her ne kadar rahat ve eğlenceli gözükse de evden çalışan elemanlar mesai saatlerindeki belirsizlik, iş ile özel hayat dengesizliği gibi nedenlerle sıkıntı yaşıyor.
Pandemi nedeniyle uzaktan çalışma sözleşmesi yapılmadan evlerden çalıştırılmaya başlanan personeller, normalleşme ile birlikte ofislere dönmeye başlıyor. Ancak bazı firmalar bu süreçte elde ettikleri beklenmeyen başarı nedeniyle kalıcı olarak uzaktan çalışma modeline geçmeyi planlıyor. Çünkü bu sistem hem ofis hem personel maliyetinden tasarruf sağlıyor. Üstelik ev rahatlığında çalışan elemanlar standartların üzerinde başarılara imza atıyor.
Uzaktan Çalışma Nedir?
Çalışma modelleri arasında çalışana en çok konfor ve özgürlük alanı sağlayan uzaktan çalışma; personelin işveren tarafından oluşturulmuş yapıya iş kapsamında teknolojinin de yardımıyla evinden ya da başka bir ortamdan dahil olması olarak tanımlanıyor. “Uzaktan çalışma nedir?” sorusunun kısa cevabı mekandan bağımsız olarak çalışma özgürlüğü sağlayan model olarak da verilebiliyor.
Pandemi nedeniyle normal zamanlı çalışanların uzaktan çalışan haline gelmesini ise sürecin getirdiği olağan dışı bir durum olarak değerlendirmek gerekiyor. Çalışanların çalışma stili kısa süreli bile olsa değişkenlik gösterdiğinde sözleşmelerinin yenilenmesi tavsiye ediliyor. Uzaktan çalışma sözleşmesi ile işçi ve işverenin karşılıklı olarak birbirlerine karşı sorumluluklarını net bir şekilde belirlenirken yaşanabilecek anlaşmazlıklara karşı da önlem alınmış olunuyor.
Çalışma modeli sonradan uzaktan çalışmaya dönen ve daha sonra eski sisteme dönmesi beklenen çalışanlar için ise geçici sözleşmeler ile asli sözleşmelere ek yapılabiliyor. Uzaktan çalışma iş sözleşmesi örneği çalışanın özlük dosyasına eklenerek süreç boyunca, normalleşme gerçekleşene kadar iki tarafın da hakları koruma altına alınabiliyor. Bu sürecin sonunda sözleşmenin geçerliliği de sona eriyor.
Uzaktan Çalışmada İş Güvenliği
Uzaktan çalışmada iş sağlığı ve güvenliği büyük önem taşır. Ofis içinde olduğu gibi ofis dışında da çalışacak personellere gerekli eğitimlerin verilmesi sağlanmalıdır. Özellikle evinden çalışacak kişilerin iş güvenliği ile ilgili bilgi sahibi olmak gerekir. Yaşanabilecek olumsuzluklara karşı verilen eğitimler hem personeli hem personelin evini hem de ailesini koruma altına almak içindir.
Aslında uzaktan çalışma iş sağlığı ve güvenliği ile standart iş sağlığı güvenliği aslında çok büyük farklılıklar içermese de personellere uzaktan çalışmanın oluşturduğu risklerle ilgili bilgi verir. Çalışanın evini etkin olarak kullandığı pandemi dönemi için ise bu sözleşmeler ve eğitimler kritik önem taşır. Uzaktan çalışmada için hangi durumların iş kazası olduğu açıkça belirtilmelidir.
Uzaktan çalışma söz konusu olduğunda hangi durumların iş kazası hangilerinin ev kazası olduğu net bir şekilde ortaya konulmalıdır. Risk durumu teşkil eden işlerin evde yapılabilmesi için iş sözleşmelerine yapılan eklemeler ve verilen eğitimler ayrı bir özenle gözden geçirilmelidir. Hem çalışanın hem de ailesinin sağlığı koruma altına alınırken iş ve iş ortamın niteliğinin uyumu yakalanmalıdır.
Uzaktan Çalışmanın Avantajları
Uzaktan çalışma internet hizmetinin yükselen kalitesiyle beraber tüm dünyayla beraber Türkiye’de yükselen trendler arasında yer alıyor. Ancak yeni ve alışılmışın dışında olan bu çalışma modeli ile ilgili yanlış anlaşılmalar söz konusu olabiliyor. Uzaktan çalışma modeli en çok freelance modelliyle karıştırılıyor. Freelance çalışanlar istedikleri ortamdan çalışabildikleri gibi uzaktan çalışmanın iş hukuku freelance’den ayrılıyor.
Uzaktan çalışanlar ofis içinde çalışan elemanlar olmasalar da çalıştıkları firmaların bir parçası olarak değerlendirilirler. Uzaktan çalışan kişi şirketin elemanıdır ve tüm yasal haklara sahiptir. Uzaktan çalışma, çalışanına freelancer’ların özgür çalışma düzenini sağlarken aynı zamanda maaşlı çalışan olmanın avantajlarını içerir. Çalışanlar sosyal güvence ve düzenli ödeme gibi avantajları ev ortamının konforundan ayrılmadan yaşamanın tadını çıkarır.
Uzaktan Çalışmanın Dezavantajları
Uzaktan çalışmanın birçok avantajının yanı sıra diğer modellerde de olduğu gibi sınırlılıkları da söz konusudur. Bu sınırlılıklar arasında kuşkusuz en önemlisi iletişim eksikliğidir. Uzaktan çalışmada çalışanların işverenleriyle anlık şekilde bir araya gelmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Bu durum iletişim hatalarına neden olarak olumsuzluklara ve performans düşüklüğüne neden olabilir.
İstedikleri yerden çalışan insanlar eğer iş planlamasını doğru şekilde yapamaz ise yüksek performans gösteremeyebilir. Bağımsız çalışma yeteneğine sahip olmayanlar için ev ortamı oldukça zorlu bir yapı olarak öne çıkar. Doğru planlanmayan ve etkili şekilde yönetilemeyen iş süreçleri ne yazık ki performans kayıplarına neden olur.
Uzaktan çalışan kişi, mesai saatlerine uyum sağlayamaz ise hem kendinin hem parçası olduğu şirketin performansında düşüşe neden olabilir. Bunun yanı sıra uzaktan çalışırken personelin doğru şekilde değerlendirilmesi ve yönlendirilmesi, çalışanla birebir temas imkanına sahip olunmadığı için her zaman mümkün olmayabilir. Bu gibi durumların etkili iletişim ile giderilmesi gerekir.
Uzaktan Çalışmadan Tam Zamanlı Sisteme Dönüş
Evden çalışma olarak da bilinen bu sistem koronavirüs tedbirlerinin yumuşamaya başlamasıyla beraber yerini yine tam zamanlı çalışmaya bırakıyor. Bu süreç ne zaman bitecek sorusunun yanıtı bilinemese de çoğu ofisin normalleşme adımları atmaya çoktan başladığı biliniyor. Bu süreçte çalışanların eski performanslarını kazanmaları için firmalar çeşitli etkinlikler yaparak yeni normale uyum sürecini işletiyor.
Birçok şirket zorunlu olarak dahil olmak durumda kaldıkları uzaktan çalışma modelinden aldıkları verimden bir hayli memnun olduğu görülüyor. Bu şirketler eski düzenlerine dönerken bazı birimlerini sadece uzaktan çalışacak şekilde organize ediyor. Uzaktan çalışmanın ekonomik ve psikolojik faydaları ile verimlilik çalışmaları, şirketlerin bu kararları almasında etkili oluyor.
Uzaktan çalışma ile;
- Ev konforunda çalışmanın tadı çıkartılabilir.
- Hem özgürce planlama yapılır hem de sosyal hakları olan maaşlı çalışan olmanın avantajları elde edilir.
- İnternet olan her yerden ve her bilgisayardan çalışmak mümkündür.
- Hem çalışan hem de iş vereni maddi olarak rahatlatır.
- Çalışan işe gitmek için ek bir efor sarf etmediği için tüm enerjisini işte kullanabilir.